Managementsamenvatting

Het jaar 2019 was het eerste volledige jaar waarin dit college uitvoering gaf aan het coalitieakkoord en het collegeprogramma ‘Lansingerland Doet ‘t’. Vanuit de overtuiging dat de overheid dienstbaar is aan de samenleving, deden we dit steeds zoveel mogelijk samen met de raad, met inwoners, verenigingen, bedrijven, scholen, kennisinstellingen en andere overheden. Het college handelde vanuit een drieledige missie: Groeien, Versterken en Koesteren. Binnen elk programma laten we in deze jaarstukken zien welke concrete resultaten er nu al geboekt zijn. Bovendien hebben we volop gezaaid, gericht op resultaat in de toekomst. Financieel staan we er als gemeente goed voor met een ruime algemene reserve.

In het eerste volle jaar van het college realiseerden we al een aantal mooie resultaten, en namen we ook een aantal belangrijke stappen en besluiten voor de toekomst van Lansingerland! Hierna lichten wij een aantal van deze resultaten uit 2019 eruit. Deze, en de overige resultaten, leest u meer uitgebreid terug in de toelichtingen per programma en beleidsveld.

Visie op dienstverlening als basis voor optimale dienstverlening
Hoewel onze dienstverlening al prima op orde is en de inwoners de kwaliteit van dienstverlening hoger waarderen dan het landelijk gemiddelde, willen we nog beter. Medio 2019 stelden we daarom de visie op dienstverlening vast. Op basis van deze visie gaan we de dienstverlening nog beter maken. Zo zetten we de Lansingerlander centraal in de zogenoemde klantreizen. Op basis van de informatie uit deze ‘reizen’ voeren we verbeteringen door in onze dienstverleningsprocessen.
Het gemeentehuis is met ingang van 2019 1 avond extra open door de week, realiseerden we een snel balie in het gemeentehuis en een klantgeleidingssysteem in het servicepunt in Bleiswijk.

Sport en Cultuur in Lansingerland; ook in de toekomst!
In 2019 bereidden we het besluit rondom de realisatie van een Cultuurhuis in Berkel Centrum voor. Een belangrijke voorziening voor een snel groeiende gemeente en belangrijk voor het in de toekomst bruisend houden van Berkel! De raad stelde de sportvisie vast. Vooruitlopend op het hierop volgende accommodatieplan verleenden we een subsidie voor de aanleg van padelbanen en een inline-skatebaan. Daarnaast realiseerden we een Urban Sportspark in het Annie MG Schmidtpark. Bij de investeringen in sport houden we ook rekening met duurzaamheid. Zo rondden we de voorbereiding af van de aanleg van LED-verlichting op de buitensportaccommodaties in Lansingerland.

Transformatie Jeugdhulp
De naar de gemeente gedecentraliseerde jeugdzorg staat nog steeds onder grote (financiële) druk. Het doel van het uitvoeren van de jeugdhulp is: tijdige en adequate jeugdhulp, het versterken van de eigen kracht van de jongere en van het zorgend en probleemoplossend vermogen van zijn gezin en sociale omgeving. We zagen in 2019 een verdere stijging van de kosten voor specialistische jeugdzorg, voor jeugdigen met een beperking en voor PGB’s Jeugdhulp. In 2019 rondden we het onderzoek naar de verandermogelijkheden in de Jeugdhulp af. Op basis van dit onderzoek besloot de Raad in het voorjaar van 2020 om met een pilot te starten voor praktijkondersteuners bij huisartsen.

Financieel zelfredzame, betrokken volwassenen die geen beroep hoeven te doen op de gemeente
In 2019 daalde het percentage volwassen inwoners met een bijstandsuitkering ten opzichte van alle inwoners van Lansingerland van 2,7% naar 2,5%. Met ons re-integratieaanbod begeleidden we in 2019, in samenwerking met het Werkgeversservicepunt (WSP), in totaal 101 inwoners met een uitkering naar een (parttime) betaalde baan. Naast 64 inwoners met een bijstandsuitkering, bemiddelden we 4 jongeren met een Wajong-uitkering, 33 inwoners met een WW-uitkering en 10 overige inwoners zonder uitkering naar werk. Met onze inzet op niet-bijstandsgerechtigden voorkwamen we instroom in ons bijstandsbestand en zorgden we voor beschikbare werknemers voor de bedrijven in Lansingerland. Vanaf eind 2019 werkten we samen met ons regionale werkgeversservicepunt (WSP) aan het voorkomen van instroom in ons bijstandsbestand. Met een nieuwe aanpak ‘Werk aan de poort’ bemiddelden we inwoners die een uitkering aanvroegen direct naar werk als dit mogelijk was. In 2019 sloten 43 inwoners hun schuldhulpverleningstraject met succes af, waarna zij schuldenvrij een nieuwe financiële start konden maken

Een duurzaam ingerichte en onderhouden leefomgeving, die technisch op orde is en aansluit op de behoeften van de gebruikers
In mei 2019 voerden we een belevingsonderzoek uit met de openbare ruimte van Lansingerland als onderwerp. We maakten gebruik van het burgerpanel “Lansingerland peilt”. Uit het onderzoek bleek dat de meerderheid van de inwoners tevreden is over de openbare ruimte in de eigen buurt. Inwoners gaven de openbare ruimte in de hele gemeente gemiddeld een 7,1 als rapportcijfer. Een prima resultaat en een steun in de rug voor het gevoerde beleid van de afgelopen paar jaar.

In het tweede kwartaal van 2019 stelde het college de leidraad DIOR (duurzame inrichting openbare ruimte) vast. De leidraad DIOR beschrijft de minimale eisen voor partijen die de openbare ruimte ontwerpen, ontwikkelen en realiseren. Deze eisen gelden bij alle nieuw te ontwikkelen nieuwbouw- en herinrichtingsprojecten in de openbare ruimte die de gemeente gaat beheren. We voerden in 2019 diverse projecten uit waarin we oog hadden voor klimaatadaptatie. Met het project ‘Tuin van de toekomst’ stimuleren wij ook inwoners om hun tuin te vergroenen.

We realiseerden woningen voor specifieke doelgroepen en maakten afspraken voor de komende periode
We realiseerden in 2019 bijna 500 woningen. Ook voor specifieke doelgroepen werden daarbij woningen opgeleverd. Zo realiseerden we 18 sociale woningen aan de Notaris Kruitstraat in Bergschenhoek en startte de bouw van 68 sociale woningen aan de Rodenrijse Zoom. Ook zijn er 10 starterswoningen opgeleverd in Bergschenhoek. Daarnaast maakten we o.a. met 3B-Wonen afspraken over de realisatie van nieuwe sociale huurwoningen in Berkel en Rodenrijs en is Wilderszijde in 2019 als versnellingslocatie aangemerkt in het kader van de Woondeal en biedt daarmee een stevige basis om sneller en meer sociale huurwoningen en starterswoningen te realiseren. We voerden een woonbehoefteonderzoek in Bleiswijk uit. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek nam de Raad in 2020 een besluit over het verder verkennen en voorbereiden van woningbouw in Bleiswijk met oog voor specifieke doelgroepen.

Veilig en bereikbaar in de toekomst
In 2019 pakten we vier van de zeven rotondes uit het Fietsveiligheidsplan Lansingerland 2018 aan. De feedback vanuit de omgeving over de fysieke aanpassingen is overwegend positief. Het aanpassen van de overige rotondes volgt in 2020. Eind 2019 startten we samen met de MRDH de campagne voor het verder versterken van de verkeersveiligheid in de regio.
Voor Berkel Centrum Oost stelden we in 2019 een plan op om de bereikbaarheid te verbeteren.

Economische impuls en creëren van arbeidsplaatsen
Provincie, gemeenten (Zoetermeer, Waddinxveen, Zuidplas en Lansingerland) en (logistieke) marktpartijen werken aan het versterken van de A12 corridor als logistieke hotspot. Samen werkten we aan een infrastructurele agenda en stelden een programmamanager en marketingmanager aan. De corridor steeg in de ranglijst van logistieke hotspots naar plek 5. In 2019 nam de uitgifte van bedrijfsterrein een enorme vlucht. Hierdoor zijn de kavels op Prisma en Bleizo-Oost nagenoeg volledig uitgegeven. De herontwikkeling van Klappolder kreeg een flinke impuls met de komst van Zalando.

Lansingerland staat er financieel gezond voor! Ons jaarrekeningresultaat (saldo werkelijke baten en lasten) bedraagt € 1,8 miljoen negatief. Dit wijkt € 2,1 miljoen negatief af ten opzichte van de slotwijziging waarbij wij verwachtte een positief resultaat te behalen van € 0,3 miljoen. Deze afwijking wordt met name veroorzaakt door de hogere kosten in het kader van Jeugd (€ 1,5 miljoen), lagere algemene uitkering van 0,5 miljoen en de extra dotatie die moest worden gedaan aan de voorziening wethouder pensioenen door de verlaging van de rekenrente (€ 0,7 miljoen). Daar tegenover stonden hogere baten inzake de financieringsfunctie van € 0,6 miljoen. Ondanks het negatieve resultaat is onze reservepositie wel verbeterd ten opzichte van de slotrapportage. Bij de slotrapportage verwachtten wij een onttrekking nodig te hebben uit de reserves van per saldo € 5,5 miljoen. Daadwerkelijk hebben wij een toevoeging aan de reserves gerealiseerd van € 0,5 miljoen. Dit betekent dat ondanks het negatieve resultaat ons eigen vermogen per saldo met € 4,6 miljoen is verbeterd ten opzichte van de slotrapportage. Deze verbetering wordt met name gerealiseerd door de gerealiseerde winsten op het grondbeleid. Gesaldeerd hebben wij hier een positief resultaat op behaald van € 4,6 miljoen.
Voor het versterken van de financiële positie van Lansingerland volgen wij de in het coalitieakkoord onderschreven pijlers:

• Structureel sluitende begroting;
• voldoende weerstandsvermogen afgezet tegen de risico’s;
• afname van de schulden naar neutraal niveau.

Het weerstandsvermogen geeft aan of de gemeente in staat is om financiële tegenvallers op te vangen zonder de noodzaak om direct te bezuinigen en/of de lokale lasten te verhogen. Met een ratio weerstandsvermogen van 1,5 (2018: 2,7) is Lansingerland hier ruimschoots toe instaat. In onze nota risicomanagement gaan we uit van een streefratio van 1,2. De verlaging van de weerstandsratio komt vooral door het verhoogde risico in het kader van de ontwikkeling van Wilderszijde. Vorig jaar was dit risico opgenomen tegen een impactwaarde van € 23 miljoen en schatten wij het risico in op 30%. Nu de plannen voor Wilderszijde steeds concreter worden, zoals opgenomen in het masterplan Wilderszijde, hebben wij het risicoprofiel hierop aangepast en gaan uit van de ‘maatschappelijke investering’ voor Wilderszijde die in het Masterplan is genoemd van € 56 miljoen, waarbij we rekening houden met een mogelijke bijdrage van het Rijk in het kader van de Woningbouwimpuls van 50%.

De netto schulden zijn met € 37 miljoen gedaald (waarvan de langlopende leningen met circa € 40 miljoen zijn afgelost). De verdere daling zet zich naar verwachting in 2020 voort. De netto schuldquote komt nu uit op 99% (2018: 105%). Conform de signaleringswaarde opgesteld door de Provincie Zuid-Holland valt deze waarde van de netto schuldquote in de categorie neutraal (90-130%).

De algemene reserve groeide in 2019, naast de resultaatbestemming, met circa € 7,2 miljoen door onder andere de positieve ontwikkelingen in de grondexploitaties (€ 4,6 miljoen), naar een totaal van € 106,9 miljoen. Hiermee heeft Lansingerland een goede financiële uitgangspositie voor de komende jaren.

De stijging van het eigen vermogen in 2019 wordt met name veroorzaakt door grote incidentele baten ten opzichte van incidentele lasten. Op basis van de gemaakte analyses blijkt er een structureel tekort van 1,5% aanwezig binnen de gemeentefinanciën. Hierbij is de realisatie ongeveer 0,5% beter dan bij de begroting was verwacht.

Op 17 december 2019 besloot het college tot de verkoop van alle aandelen in Eneco Groep N.V. (hierna: Eneco) en op 30 januari 2020 stemde de raad in met de verkoop. In 2020 is deze verkoop onvoorwaardelijk geworden en zijn op 24 maart 2020 de aandelen Eneco formeel overgedragen door de gemeente Lansingerland aan Mitsubishi en Chubu. De verkooptransactie is in boekjaar 2020 verwerkt omdat de verkoop in 2020 onvoorwaardelijk is geworden. Deze verkooptransactie geeft wel een relevant ander beeld bij de balans(-verhoudingen) ultimo 2019. Om die reden is de verkoop van de aandelen Eneco ook expliciet vermeldt in de jaarstukken.
De verkoopopbrengst voor Lansingerland bedraagt ruim € 137,5 miljoen en is in maart 2020 in één bedrag per bank ontvangen. De boekwaarde van de aandelen Eneco bedroeg nihil zodat de boekwinst op de verkooptransactie gelijk is aan de verkoopopbrengst. Hierdoor neemt de reservepositie ook toe met € 137,5 miljoen in 2020.

Lansingerland heeft dus voldoende vet op de botten voor de komende jaren. Zorgpunt daarbij blijft, ook voor onze gemeente, de betaalbaarheid van de structurele lasten van de WMO en de Jeugdzorg. Om onder andere hierop financieel voorbereid te zijn c.q. (incidentele) tegenvallers op te kunnen vangen, besloot de Raad in mei 2020 om een aantal specifieke bestemmingsreserves in te stellen. Voor het opvangen van het verlies aan dividend Eneco/Stedin stelden we een reserve in. Een tweede reserve dient om de extra kosten op te vangen als gevolg van de Corona-crisis. Tot slot besloot u op voorstel van het college de reserve Sociaal domein te verhogen om financieel de periode te overbruggen totdat de effecten van de transformatie ook in financiële zin zichtbaar zijn.