Overzicht van baten en lasten en toelichting

Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening over het begrotingsjaar

												Bedragen x € 1.000
		Primitief 2018			Begroot 2018			Realisatie 2018			Afwijking 2018
	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo	Lasten	Baten	Saldo

1. Bestuur en dienstverlening	5.553	1.114	-4.439	5.675	1.194	-4.481	5.392	1.421	-3.971	-283	227	510
2. Sport, cultuur en onderwijs	14.237	1.690	-12.547	14.461	1.787	-12.674	13.791	1.746	-12.045	-670	-41	629
3. Maatschappelijke ondersteuning	35.875	10.954	-24.921	36.907	10.351	-26.556	35.914	9.145	-26.769	-993	-1.206	-213
4. Lansingerland schoon, heel en veilig	28.649	11.883	-16.767	27.124	12.099	-15.026	26.997	12.640	-14.357	-127	542	669
5. Lansingerland ontwikkelt	7.517	2.019	-5.498	8.520	4.990	-3.530	10.518	5.595	-4.923	1.998	605	-1.393
6. Grondzaken	33.432	32.460	-971	24.089	23.214	-875	71.283	77.653	6.370	47.194	54.440	7.245
Subtotaal programma's	125.263	60.120	-65.143	116.776	53.634	-63.142	163.895	108.200	-55.695	47.119	54.566	7.447

Lokale heffingen	375	15.273	14.898	395	15.272	14.877	390	15.427	15.037	-5	155	160
Algemene uitkeringen	0	61.116	61.116	0	61.089	61.089	0	61.208	61.208	0	118	118
Dividend	6	3.216	3.211	106	3.074	2.969	104	3.082	2.978	-2	7	9
Saldo financieringsfunctie	-381	-317	64	5.925	6.004	79	5.504	5.690	186	-421	-313	107
Overige algemene dekkingsmiddelen	3.257	835	-2.422	1.563	1.569	6	1.646	1.891	245	83	322	239
Subtotaal algemene dekkingsmiddelen	3.257	80.125	76.867	7.988	87.008	79.020	7.644	87.298	79.654	-344	289	634

Overzicht overhead	14.573	185	-14.389	13.842	175	-13.667	14.402	176	-14.226	560	1	-559
Bedrag van de heffing voor de VpB	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Post onvoorzien	250	0	-250	100	0	-100	0	0	0	-100	0	100
Totaal saldo van baten en lasten	143.343	140.429	-2.914	138.706	140.817	2.111	185.940	195.673	9.733	47.234	54.856	7.622

Toevoegingen / onttrekkingen aan reserves:
1. Bestuur en dienstverlening	0	0	0	0	51	51	22	51	29	22	0	-22
2. Sport, cultuur en onderwijs	409	1.037	627	409	1.130	721	409	660	251	0	-470	-470
3. Maatschappelijke ondersteuning	13	4	-9	13	95	82	13	99	86	0	4	4
4. Lansingerland schoon, heel en veilig	797	3.381	2.584	602	2.783	2.181	501	2.726	2.224	-100	-57	43
5. Lansingerland ontwikkelt	41	94	53	141	772	632	128	705	577	-12	-67	-55
6. Grondzaken	0	15	15	0	85	85	9.837	1.929	-7.908	9.837	1.844	-7.993
Algemene dekkingsmiddelen	65	577	512	1.000	1.416	416	969	1.394	426	-32	-21	10
Overzicht overhead	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0	0
Subtotaal mutaties reserves	1.325	5.107	3.781	2.165	6.332	4.167	11.880	7.565	-4.315	9.715	1.233	-8.482

Gerealiseerde resultaat	144.668	145.536	867	140.871	147.149	6.277	197.820	203.238	5.417	56.949	56.089	-860

Toelichting op het overzicht van baten en lasten in de jaarrekening over het begrotingsjaar

Apparaatslasten

De apparaatslasten bestaan uit onder andere personeelskosten (zowel vast als ingehuurd personeel), huur van gebouwen en kapitaallasten (afschrijvingen). Deze kosten worden middels een doorbelasting aan de verschillende beleidsvelden toegerekend. Onderstaande tabel geeft het effect per kostensoort weer.

De verschillen resulteren in een totaal effect van € 925.000 voordeel. Het grootste verschil komt door salarissen en sociale lasten (€ 1.755.000 voordeel). Dit komt voornamelijk door lagere loonkosten, moeilijk vervulbare vacatures en extra inkomsten die niet begroot waren (onder andere vergoedingen van het UWV). Daartegenover staan vertrekregelingen van voormalig personeel. Door de moeilijk vervulbare vacatures en vervanging als gevolg van (langdurig) ziekteverzuim zijn er extra uitgaven geweest op ingehuurd personeel (nadeel). Een deel van dit nadeel is geboekt als apparaatslast (€ 680.000 nadeel), daarnaast is ook een deel direct op de exploitatie geboekt (€ 597.000). Per saldo (voordeel salarissen minus nadeel ingehuurd personeel) resulteert in een totaal voordeel op personeelslasten van € 150.000.

			Bedragen x € 1.000
Apparaatskosten	Begroting 2018	Rekening 2018	Afwijking 2018
Salarissen en sociale lasten	23.746	21.991	1.755
Belastingen	205	198	7
Duurzame goederen	273	326	-53
Ingeleend personeel	3.481	4.161	-680
Uitgeleend personeel	-131	-147	16
Huren	-113	-127	14
Overige goederen en diensten	4.542	4.671	-129
Afschrijvingen	1.420	1.424	-4
Toegerekende rente en bespaarde rente	283	284	-1
Totaal	33.706	32.781	925

WNT-norm

De WNT stelt een maximum aan de bezoldiging van topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector. Per 1 januari 2013 is de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT) ingegaan. Deze verantwoording is opgesteld op basis van de volgende op Gemeente Lansingerland van toepassing zijnde regelgeving: Het algemene WNT-maximum.

Het bezoldigingsmaximum in 2018 voor Gemeente Lansingerland is € 189.000. Het weergegeven individuele WNT-maximum is berekend naar rato van de omvang (en voor topfunctionarissen tevens de duur) van het dienstverband, waarbij voor de berekening de omvang van het dienstverband nooit groter kan zijn dan 1,0 fte.

			Bedragen x € 1,-
	L.P Vokurka	M.S. Walhout	S. Hammer
Functiegegevens	Gemeentesecretaris	Griffier	Waarnemend secretaris
Aanvang en einde functievervulling in 2018	24/09 - 31/12	01/01 - 31/12	01/01 - 07/01
Omvang dienstverband (in fte)	1	1	1
Dienstbetrekking?	Ja	Ja	Ja

Bezoldiging
Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen	33.533	88.242	1.832
Beloningen betaalbaar op termijn	4.925	15.168	314
Subtotaal	38.458	103.410	2.146

Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum	51.263	189.000	3.625

-/- Onverschuldigd betaald bedrag	N.v.t.	N.v.t.	N.v.t.
Totale bezoldiging	38.458	103.410	2.146

Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan	N.v.t.	N.v.t.	N.v.t.
Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling	N.v.t.	N.v.t.	N.v.t.
Gegevens 2017
bedragen x € 1		M.S. Walhout	S. Hammer
Functiegegevens	N..v.t.	Griffier	Waarnemend secretaris
Aanvang en einde functievervulling in 2017	N.v.t.	01/01 - 31/12	05/12 - 31/12
Omvang dienstverband 2017 (in fte)	N.v.t.	1	1
Dienstbetrekking	N.v.t.	Ja	Ja
Bezoldiging
Beloning plus belastbare onkostenvergoedingen	N.v.t.	103.220	8.571
Beloningen betaalbaar op termijn	N.v.t.	15.087	1.591
Subtotaal	N.v.t.	118.307	10.162

Individueel toepasselijk bezoldigingsmaximum	N.v.t.	181.000	15.083
Totale bezoldiging	N.v.t.	118.307	10.162


Leidinggevende topfunctionarissen zonder dienstbetrekking in de periode kalendermaand 1 t/m 12
bedragen x € 1	R. Jeltema
Functiegegevens	Interim gemeentesecretaris
Kalenderjaar	2018	2017
Periode functievervulling in het kalenderjaar (aanvang - einde)	08/01 - 01/10	N.v.t.
Aantal kalendermaanden functievervulling in het kalenderjaar	9	N.v.t.
Individueel toepasselijke bezoldigingsmaximum
Maximum uurtarief in het kalenderjaar	182	176
Maxima op basis van de normbedragen per maand	209.100	N.v.t.
Individueel toepasselijke maximum gehele periode kalendermaand 1 t/m 12	209.100
Bezoldiging
Werkelijk uurtarief lager dan het (gemiddeld) maximum uurtarief?	Ja
Bezoldiging in de betreffende periode	183.215	N.v.t.
Totale bezoldiging gehele periode kalendermaand 1 t/m 12	183.215	N.v.t.

-/- Onverschuldigd betaald en nog niet terugontvangen bedrag	N.v.t.	N.v.t.
Totale bezoldiging, exclusief BTW	183.215	N.v.t.

Reden waarom de overschrijding al dan niet is toegestaan	N.v.t.	N.v.t.
Toelichting op de vordering wegens onverschuldigde betaling	N.v.t.	N.v.t.

Verloop van de post ‘Onvoorzien’

De post onvoorzien was in 2018 opgenomen voor € 250.000. Bij de Zomerrapportage is € 150.000 afgeraamd.

		Bedragen x € 1.000
Omschrijving	Raadsbrief	Bedrag
Stand post onvoorzien per 1/1 (conform begroting)		250
Afboeken post onvoorzien bij Zomerrapportage 2018	BR1800087	-150
Restant 31 december 2018		100

Rechtmatigheid

De gemeente ontvangt en besteedt publieke gelden. Daarom moet het handelen van de gemeente rechtmatig zijn. De accountant geeft zijn oordeel over de rechtmatigheid en gaat bij de controle van de jaarrekening na of de lasten, baten en balansmutaties tot stand zijn gekomen in overeenstemming met de begroting en van toepassing zijnde wettelijke regelingen, waaronder verordeningen. Om over de rechtmatigheid te kunnen oordelen, stelt de accountant eisen aan het systeem van administratieve organisatie en de interne controle (ao/ic) en het interne systeem van risicoafwegingen.

De financiële rechtmatigheid wordt beoordeeld op basis van een tweetal onderdelen: Begrotingsrechtmatigheid (exploitatie en investeringen) en overige financiële beheershandelingen (werkprocessen). Per onderwerp zal hieronder worden toegelicht in hoeverre er sprake is van onrechtmatigheden in de jaarrekening 2018.

Begrotingsrechtmatigheid

Als blijkt dat de gerealiseerde lasten zoals weergegeven in de jaarrekening hoger zijn dan de geraamde bedragen met inbegrip van de laatste begrotingswijziging, is mogelijk sprake van onrechtmatige uitgaven. In het controle protocol 2018 heeft de gemeenteraad aangegeven welke typen begrotingsoverschrijding verwijtbaar zijn en daarom meetellen in het oordeel van de accountant:

Nr	Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend:	Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel	Onrechtmatig, en telt mee voor het oordeel
1	Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten die niet passen binnen het bestaande beleid en waarvoor men tegen beter weten in geen voorstel tot begrotingsaanpassing heeft ingediend.		x

2	Kostenoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die:
	- In de Zomerraportage verwerkt hadden kunnen worden;		x
	- Niet in Zomerraportage verwerkt hadden kunnen worden.	x

3	Kostenoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet.	x

4	Kostenoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding.	x

5	Kostenoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluiten genomen.		x

6	Kostenoverschrijdingen inzake activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een naheffing belasting).
	- Geconstateerd tijdens het verantwoordingsjaar;		x
	- Geconstateerd na verantwoordingsjaar.	x

7	Kostenoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren.
	- Jaar van investeren;		x
	- Afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren.	x

8	Kostenoverschrijdingen inzake de grondexploitatie die leiden tot aanpassing van de in de laatst vastgestelde exploitatieopzet totale uitgaven of inkomsten:
	- In de Zomerraportage verwerkt hadden kunnen worden;		x
	- Niet In Zomerraportage verwerkt hadden kunnen worden.	x

Begrotingsrechtmatigheid en de programma's

Het bedrag van de begrotingsonrechtmatigheid kan nooit de totale overschrijding op programmaniveau overstijgen. In onderstaand overzicht wordt van die programma's waar een overschrijding heeft plaatsgevonden groter dan € 100.000 de grootte van deze overschrijding gemeld en aangegeven in hoeverre deze overschrijding rechtmatig was. Daarbij wordt tevens de aard van de overschrijding kort toegelicht.

				Bedragen x € 1.000
Programma	Bedrag	Onrechtmatigheid telt wel mee	Onrechtmatigheid telt niet mee	Toelichting
5. Lansingerland ontwikkelt	2.840		X	WTZI-Vastgoed PG B.V. heeft een perceel aan de Bergweg-Zuid 90 te Bergschenhoek gekocht. De minister van VROM heeft daarna het “Aanwijzingsbesluit luchtvaartterrein Rotterdam Airport” genomen. Daarop heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan “Geluidszones Rotterdam The Hague Airport” vastgesteld. Hierdoor kunnen de oorspronkelijke bouwplannen van WTZI-Vastgoed PG B.V. niet plaatsvinden en moet er planschade aan hen worden betaald. Dit betekent dat we in de jaarrekening 2018 een voorziening (verplichting) laten opnemen van € 2,84 miljoen. Dit bedrag komt dan ten laste van het resultaat 2018 en leidt tot een nadeel op dit beleidsveld. Dat de gemeente zelf een eventuele schadevergoeding weer kan verhalen op het Rijk mogen we op grond van de verslaggevingsregels nog niet meenemen. Op basis van de huidige inzichten verwachten we wel dat dit in de toekomst het geval zal zijn. In het jaar waarin het schadeverhaal definitief wordt ontstaat dan een (incidenteel) voordeel.
6. Grondzaken	47.177		X	De overschrijding van de lasten wordt veroorzaakt door administratief technische boekingen in het kader van de grondexploitatie. Het totale voor 2018 geraamde lastenniveau voor de daadwerkelijke uitgaven binnen de grondexploitaties is niet overschreden.
7. Algemene dekkingsmiddelen	9.837		X	De overschrijding van de begrote storting reserves voor het programma grondzaken betreft de hogere storting dan begroot aan de algemene reserve. Conform het beleidsuitgangspunt uit de nota reserves en voorzieningen worden voordelen grondexploitaties gestort in de algemene reserve. Zoals elders toegelicht in de jaarstukken zijn de resultaten van de grondexploitaties positieve dan geraamd voor 2018. Dit voordeel is gestort in de algemene reserve.
Overhead	423		X	Deze overschrijding wordt veroorzaakt door de dotatie aan de voorziening voor afvloeiingsregelingen van personeel. Deze verplichtingen zijn in 2018 ontstaan en dienen voor de volledig looptijd van het traject opgenomen te worden.
Totaal

Rechtmatigheid financiële beheershandelingen in processen

<VOLGT>

		Bedragen x € 1.000.000
Proces	Aard tekortkoming/fout	Financiële omvang
Inkoop	Onjuistheden m.b.t. naleving van de Europese aanbestedingswetgeving	€ 1,35
Totaal tekortkoming		€ 1,35

Proces	Aard onzekerheid	Financiële omvang
WMO	Onvoldoende zekerheid inzake de prestatielevering	€ 0,38
Jeugd	Onvoldoende zekerheid inzake de prestatielevering	€ 0,86
Inkoop	Onzekerheden m.b.t. naleving van de Europese aanbestedingswetgeving	€ 1,29
Totaal onzekerheden		€ 2,53

Verschillenanalyse per programma

Belangrijke verschillen tussen de programmabegroting (na wijziging) en de realisatie worden systematisch toegelicht voor ieder afzonderlijk deel van de programmarekening.

Hieronder een samenvatting van deze verschillen. In de kolom “verschil 2018 na bestemming” staat het resultaat per product ten opzichte van de begroting. Daarachter in de volgende kolommen staat welk aandeel hiervan incidenteel en welk aandeel structureel is.

In deze paragraaf lichten wij per beleidsveld toe hoe dit resultaat is samengesteld. De afwijkingen vanaf € 100.000 tussen de begroting en de realisatie worden voor zowel baten als lasten toegelicht. De afwijking kan daarnaast zowel incidenteel als structureel van aard zijn. Dit wordt bij de toelichting aangegeven.

				Bedragen x € 1.000
Programma	Verschil 2018 voor mutaties reserve	Verschil 2018 na mutaties reserve	Incidenteel	Structureel
1. Bestuur en dienstverlening	510	488	0	488
2. Sport, cultuur en onderwijs	629	159	28	131
3. Maatschappelijke ondersteuning	-213	-209	0	-209
4. Lansingerland schoon, heel en veilig	669	712	542	170
5. Lansingerland ontwikkelt	-1.393	-1.448	-2.241	793
6. Grondzaken	7.245	-747	-524	-223
7. Algemene dekkingsmiddelen	634	644	40	604
Overhead	-559	-559	0	-559
Bedrag van de heffing voor de VpB	0	0	0	0
Post onvoorzien	100	100	0	100
Totaal	7.622	-860	-2.155	1.295

Programma 1 Bestuur en dienstverlening

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B1.1 Gemeenteraad, college en griffier
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-95.395		Inc.
In 2018 is een deel van de voorziening voor wethouderspensioenen vrijgevallen in verband met de overdracht van de pensioenverplichting van een van de voormailig wethouders aan een andere gemeente en het overlijden van een drietal voormailg wethouders.		192.016	Inc.
Totaal	-95.395	192.016

B1.2 Samenwerking
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-20.261		Inc.
Dit verschil is onderdeel van de verschillen in de apparaatskosten en wordt toegelicht in paragraaf 4.2.2		306	Inc.
Totaal	-20.261	306

B1.3 Dienstverlening
Dit verschil wordt voor ruim € 163.000 veroorzaakt door verschillen in de apparaatskosten en wordt toegelicht in paragraaf 4.2.2	-167.383		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		34.630	Inc.
Totaal	-167.383	34.630
Programma totaal	-283.038	226.952

Programma 2 Sport, cultuur en onderwijs

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B2.1 Sport
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-82.397		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		8.418	Inc.
Totaal	-82.397	8.418

B2.2 Cultuur
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	6.410		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		361	Inc.
Totaal	6.410	361

B2.3 Onderwijs en kinderopvang
Voor het project overdracht schoolgebouwen is bij de jaarrekening 2017 een bestemmingsreserve gevormd. Door uitloop van de herstelwerkzaamheden is in 2018 € 448.000 minder besteed dan begroot. Tevens is minder onttrokken aan de reserve (zie beleidsveld 7.6). De opzet voor wijknetwerken is nog niet gestart waardoor € 90.000 euro niet is besteed. Voor het innovatiefonds scholen namen we in 2018 budget op, door het niet doorgaan van het project eind 2018 is dit budget van € 50.000 niet besteed.	-594.264		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		-49.952	Inc.
Totaal	-594.264	-49.952
Programma totaal	-670.251	-41.172

Programma 3 Maatschappelijke ondersteuning

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B3.1 Jeugd
Bijdrage Gemeenschappelijke Regeling Jeugdhulp Rijnmond (€ 562.000 nadeel) Er is in onze gemeente sprake van aanzienlijke kostenstijgingen in de specialistische jeugdzorg. Hierin zijn wij niet uitzonderlijk: vrijwel iedere gemeente in Nederland worstelt met grote tekorten. De extra kosten hiervan worden binnen de gemeenschappelijke regeling gedekt door extra bijdragen van de aangesloten gemeenten op basis van de verdeelsleutel voor de kosten van dat jaar. De kosten voor het werkelijke gebruik worden in latere jaren afgerekend via de 'vlaktaks'. PGB jeugd (€ 480.000 nadeel) Het aantal PGB’s voor jeugdhulp neemt de afgelopen jaren toe: in 2018 ging het om 156 beschikkingen. Ook stijgt het gemiddelde bedrag per PGB. Jeugd met beperking (€ 788.000 nadeel) Het aantal cliënten voor deze vorm van ondersteuning is dit jaar sterk toegenomen. Hiernaast is het aantal indicaties per cliënt bijna verdubbeld. Omdat het hier gaat om relatief dure zorg heeft dit grote financiële gevolgen. Beleidsaccenten jeugd (€ 326.000 voordeel) Deze accenten betreffen nieuw beleid die in 2018 opgestart zijn op basis van in 2017 vastgestelde plannen van aanpak. Doordat dit nieuw op te starten activiteiten betreft waarvan de implementatie de nodige tijd en capaciteit vergt, zijn deze accenten nog niet geheel uitgenut. Jeugd GGZ (€ 578.000 voordeel) Het gebruik van deze vorm van ondersteuning was fors lager dan geraamd (€ 350.000). Hiernaast was onze inschatting van het aantal achterstallige facturen over 2017 die in 2018 ontvangen te hoog, waardoor een extra incidentele vrijval van € 228.000 ontstaat. Preventief jeugdbeleid ( € 202.000 nadeel) Na correctie van verkeerd geboekte facturen en subsidies (€ 95.000, geboekt op de begrotingsposten ‘algemeen voorveld’ en ‘jeugdhulp algemeen’ (zie hieronder)) bedraagt het resterende verschil € 107.000. Een toenemend aantal inwoners maakt vaker gebruik van preventieve ondersteuning, voorlichting en laagdrempelige ondersteuning door vrijwilligers. Dit was per abuis onvoldoende opgenomen in de begroting. Jeugdhulp algemeen (€ 74.000 voordeel) Dit verschil betreft voor € 41.000 de foutieve boeking onder preventief jeugdbeleid (zie hierboven). De overige € 33.000 betreffen andere administratieve foutieve boekingen van facturen en subsidies. Verschil apparaatskosten en overige verschillen (€ 109.000 voordeel) De apparaatskosten bedragen € 53.000 voordelig en worden separaat toegelicht. De overige verschillen bedragen € 56.000 en worden niet verder toegelicht.	945.621		Inc./Str.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		-485	Inc.
Totaal	945.621	-485

B3.2 Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO)
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-55.422		Inc./Str.
Eigen bijdrage (€ 296.000 nadeel) We hebben minder inkomsten aan eigen bijdragen ontvangen dan geraamd. We zien een verhoging van het gebruik van Wmo-voorzieningen, maar dit leidt niet tot extra inkomsten aan eigen bijdrage. Dat kan betekenen dat het inkomen van gebruikers van Wmo-voorzieningen lager lag dan verwacht, waardoor de totale ontvangen bijdragen lager uitkomen dan geraamd. Vanaf 1 januari 2019 is voor de eigen bijdrage het zogenaamde abonnementstarief van kracht. De begroting is hierop aangepast.		-296.380	Inc.
Totaal	-55.422	-296.380

B3.3 Werk en inkomen
Lagere uitkeringslasten (€ 283.000 voordeel) In 2018 waren minder inwoners dan begroot afhankelijk van een bijstandsuitkering. Lagere toevoeging aan voorziening dubieuze BBZ-debiteuren (€ 237.000 voordeel) Het uitstaande debiteuren-saldo in het kader van de BBZ is eind 2018 lager dan eind 2017. Als gevolg hiervan is ook het bedrag aan dubieuze debiteuren afgenomen en is de voorziening verlaagd. Lagere uitgaven individuele bijzondere bijstand (€ 149.000 voordeel) Er zijn minder aanvragen bijzondere bijstand gedaan dan vooraf was ingeschat Verschil apparaatskosten en overige verschillen (€ 270.000 voordeel) De apparaatskosten bedragen € 246.000 voordelig en worden separaat toegelicht. De overige verschillen bedragen € 24.000 en worden niet verder toegelicht.	-939.261		Inc.
De gekorte inkomsten op de uitkeringen zijn in de begroting opgenomen als baten. Deze kortingen horen niet als baten te worden verantwoord en worden in deze jaarrekening in mindering gebracht op de lasten. Dit levert een verschil op in de gerealiseerde lasten en baten tn opzichte van de begroting.	-944.046	-944.046	Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		34.497	Inc.
Totaal	-1.883.307	-909.549
Programma totaal	-993.108	-1.206.413

Programma 4 Lansingerland schoon, heel en veilig

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B4.1 Beheer openbare ruimte
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-71.770		Inc.
Door intensivering op het gebied van tegengaan van illegaal grondgebruik realiseerden we € 250.000 hogere baten. We verkochten meer snippergroen dan vooraf ingeschat. Daarnaast ontvingen we € 250.000 meer degeneratievergoedingen dan geraamd, doordat er in de tweede helft van 2018 meer graafwerkzaamheden plaatsvonden voor kabels- en leidingen dan bij de zomerrapportage was te voorzien. De kosten voor herstel passen binnen de beheerbudgetten van de volgende jaren. De overige € 25.000 betreffen diverse verschillen en worden niet verder toegelicht.		525.986	Inc./Str.
Totaal	-71.770	525.986

B4.2 Veiligheid en leefbaarheid
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-54.598		Inc.
Er is € 18.000 minder aan baten ontvangen dan begroot. Dit komt voornamelijk door de aanvraag afhankelijke inkomsten van de leges voor de APV-vergunningen en de leges drank en horecawet.		-17.515	Inc.
Totaal	-54.598	-17.515

B4.3 Afval- en afvalwatermanagement
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-1.040		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		33.319	Inc.
Totaal	-1.040	33.319
Totaal programma	-127.409	541.790

Programma 5 Lansingerland ontwikkelt

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B5.1 Ruimtelijke ordening
WTZI-Vastgoed PG B.V. heeft een perceel aan de Bergweg-Zuid 90 te Bergschenhoek gekocht. De minister van VROM heeft daarna het “Aanwijzingsbesluit luchtvaartterrein Rotterdam Airport” genomen. Daarop heeft de gemeenteraad het bestemmingsplan “Geluidszones Rotterdam The Hague Airport” vastgesteld. Hierdoor kunnen de oorspronkelijke bouwplannen van WTZI-Vastgoed PG B.V. niet plaatsvinden en moet er planschade aan hen worden betaald. Dit betekent dat we in de jaarrekening 2018 een voorziening (verplichting) laten opnemen van € 2,84 miljoen. Dit bedrag komt dan ten laste van het resultaat 2018 en leidt tot een nadeel op dit beleidsveld. Dat de gemeente zelf een eventuele schadevergoeding weer kan verhalen op het Rijk mogen we op grond van de verslaggevingsregels nog niet meenemen. Op basis van de huidige inzichten verwachten we wel dat dit in de toekomst het geval zal zijn. In het jaar waarin het schadeverhaal definitief wordt ontstaat dan een (incidenteel) voordeel. In 2018 is op de post Omgevingswet een bedrag over van € 145.000. In 2017 is een inschatting gemaakt over de fasen van de werkzaamheden. Door ervaringen die we opdoen tijdens dit proces is het helder geworden dat het vooraf lastig is in te schatten wanneer welke kosten exact gemaakt worden in welk jaar in het gehele proces om de omgevingswet te implementeren. Ook op de post omgevingsvisie is een overschot van circa € 60.000. We begonnen in 2018 met de pilot omgevingsvisie bleiswijk en een pilot omgevingsplan Lint Zuid, waarvoor een bedrag was geraamd. Inmiddels is er een scope-wijziging geweest waardoor we ons nu gaan inzetten op een omgevingsvisie voor de gehele gemeente, in 2021. Door deze scopewijziging is er vertraging opgetreden in het proces. Wij stellen voor het resterende budget over te hevelen naar 2019 om mee te nemen als (gedeeltelijke) dekking voor de op te stellen omgevingsvise voor de gehele gemeente en daaraan gerelateerd de pilot voor het omgevingsplan verder vorm te geven. We zien dat enkele budgetten voor groot onderhoud aan gemeentelijk vastgoed niet zijn besteed. Dit levert een voordeel op van circa € 94.000. € 54.000 hiervan betreft onderhoud n.a.v. een overdracht van een binnentuin in Bleiswijk. Dit bedrag is bij de Zomerrapportage incidenteel toegekend en moet worden overgeheveld naar 2019. Dit hadden we eerder kunnen weten. Door een vertraging in de start van de aanleg van de geluidsschermen langs de N209 is € 100.000 niet besteed. Hiervoor ontvingen we in het verleden subsidies, welke op de balans staan. Deze zijn in 2018 daardoor minder aangesproken en kunnen in volgende jaren nog worden gebruikt. We hebben meer kosten kunnen verhalen via anterieure overeenkomsten. Daarnaast was de uitkomst van enkele offertetrajecten voordelig. Hierdoor hebben we € 66.000 minder uitgegeven op Structuur- en bestemmingsplannen. Dit hadden we niet eerder kunnen weten. In 2018 is een begroot budget van € 29.000 aan Onderzoeks- en advieskosten voor de DCMR doorberekend naar de betreffende anterieure overeenkomsten. Dit gebeurt jaarlijks waardoor deze begrote post niet noodzakelijk is. Bij de Zomerrapportage 2019 zal deze worden afgeraamd. Als gemeente beoordelen wij de urgentieverklaringen voor de toewijzing van sociale woningbouw. De lasten hiervoor zijn onder een andere post geboekt, waardoor er een voordeel op dit beleidsveld ontstaat (€ 25.000). Bij de Zomerrapportage 2019 wordt dit budget naar de juiste post overgeheveld. Het overige verschil bestaat uit doorbelaste apparaatskosten (€ 147.000 voordelig) en € 15.000 nadelige diverse kleine afwijkingen.	2.187.058		Inc./Str.
Er zijn € 1.300.000 hogere legesinkomsten ontvangen dan bij de Zomerrapportage 2018 voorzien. Dit is te verklaren door meer grote bouwaanvragen van bedrijven, meer aanvragen door projectontwikkelaars dan voorzien, hoger vastgestelde bouwkosten dan oorspronkelijk opgegeven en inkomstenderving door groene leges (verrekend met de lasten in dit beleidsveld). De lagere baten van € 800.000 komen doordat het Polderhuis niet is verkocht in 2018. Dit was bij de Zomerrapportage wel voorzien. De verkoop is vertraagd doordat later bodemverontreiniging is geconstateerd. Dit verschil hadden we niet eerder kunnen weten. Per saldo is het verschil € 527.000 voordeel.		527.814	Inc.
Totaal	2.187.058	527.814

B5.2 Infastructuur en mobiliteit
In de meerjarenbegroting 2018 is structureel € 250.000 opgenomen voor het onderhoud en beheer van de vervoersknoop Bleizo. In 2018 hebben wij hiervan de ondersteuning bij het opstellen van het beheerplan en de voorbereiding op de overdracht van de vervoersknoop bekostigd. Incidenteel blijft € 140.000 over omdat wij, vooruitlopend op de overdracht aan de gemeente en de nog lopende garanties van de aannemer, nauwelijks onderhoudskosten hebben. Het budget van € 250.000 is een gemiddeld bedrag gebaseerd op het onderhoud over meerdere jaren. De uitgaven voor beheer en onderhoud zullen met de jaren fluctueren en bij de Zomerrapportage zullen we hiervoor een structurele financiële oplossing zoeken.	-155.221		Inc.
Begin 2019 ontvingen wij een nagekomen subsidiebedrag van € 52.000 van de MRDH voor de aanpassingen aan de Planetenweg/Oostersingel. De kosten voor dit project zijn grotendeels op in 2017 geboekt waardoor een voordeel in 2018 ontstaat. De overige € 15.000 betreft overige kleine verschillen. Dit hadden we niet eerder kunnen voorzien.		67.131	Inc.
Totaal	-155.221	67.131

B5.3 Economische ontwikkeling
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	10.702		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		9.708	Inc.
Totaal	10.702	9.708

B5.4 Duurzaamheid
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-44.629		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		0	Inc.
Totaal	-44.629	0
Totaal programma	1.997.910	604.652

Programma 6 Grondzaken

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B6.1 Vastgoedbeleid
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	17.028		Inc.
Dit verschil is onderdeel van de verschillen in de apparaatskosten en wordt toegelicht in paragraaf 4.2.2		1.230	Inc.
Totaal	17.028	1.230

B6.2 Grondexploitatie
Het verschil op het beleidsveld grondexploitaties wordt verklaard door een positief resultaat op de Meerjaren Prognose Grondexploitaties van 7,84 mln. Het voordeel uit tussentijdse winstneming bedraagt € 4,29 miljoen (nader toegelicht in de paragraaf grondbeleid). Daarnaast valt er een bedrag van € 3,17 vrij vanuit de verliesvoorziening. Ook valt de geprognosticeerde toevoeging aan de verliesvoorziening voor de grondexploitaties a € 798.000 vrij. Op basis van het MPG vindt er namelijk geen toevoeging aan de verliesvoorziening plaats, maar een vrijval. Door het afsluiten van twee grondexploitaties wordt per saldo een nadeel van € 0,42 miljoen gerealiseerd. De resultaten van de grondexploitaties worden conform de nota Reserves en Voorzieningen 2016 voor resultaatbestemming verrekend met de Algemene Reserve. Tegenover de tussentijdse winstneming, de mutaties in de verliesvoorziening en de afsluiting van grondexploitaties staan reserveboeking in programma 7. Voor een verdere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf Grondbeleid.	47.177.398	54.438.545	Inc.
Totaal	47.177.398	54.438.545
Totaal programma	47.194.426	54.439.775

Overzicht Algemene dekkingsmiddelen

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
B7.1 Lokale heffingen
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-4.502		Inc.
De baten Onroerende Zaakbelasting vallen in 2018 € 171.000 hoger uit dan begroot. De overige lokale heffingen blijven iets achter op de begroting (€ 18.000 nadelig).		155.135	Inc.
Totaal	-4.502	155.135

B7.2 Algemene uitkering gemeentefonds
Het verschil wordt met name veroorzaakt door de afrekeningen 2016 en 2017.		118.183	Inc.
Totaal	0	118.183

B7.3 Dividend
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	-2.000		Inc.
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000		7.342	Inc.
Totaal	-2.000	7.342

B7.4 Financieringsfunctie
In verband met een foutieve aanpassing in de Zomerrapportage 2018 is de raming van de rente (1 jaar + deel transitorisch) € 382.000 euro te hoog. Ongeveer € 30.000 euro voordeel is ontstaan door o.a. rente op kasgeldleningen met negatieve rente.	-420.690		Inc.
De werkelijke toe te rekenen rente aan de grex is lager dan begroot (€934.000). Het begrote rentepercentage was 2,15%, het werkelijke percentage bedraagt 1,55%. De toe te rekenen rente aan kapitaalgoederen is € 456.000 hoger dan begroot, mede door lagere toerekening aan de grexen en de toerekening van rente aan (voormalig NIEGG) WIlderszijde (€ 307.000). Het restant ad. € 172.000 voordelig wordt veroorzaakt door de gefactureerde rente over de exploitatiebijdragen wegen Overbuurtsepolder.		-313.453	Str.
Totaal	-420.690	-313.453

B7.5 Algemene dekkingsmiddelen en saldo kostenplaatsen
Niet nader toegelichte verschillen < € 100.000	82.657		Inc.
In 2018 heeft een ruiling van diverse percelen met de provincie Zuid-Holland plaatsgevonden. De boekwinst van € 86.500 was niet begroot. De exploitatiebijdrage van Optisport is in 2018 € 222.000 hoger uitgevallen dan begroot. Hier staan ook hogere exploitatielasten tegenover.		322.200	Inc.
Totaal	82.790	322.200

B7.6 Mutaties reserves
Deze post betreft het totaal aan mutaties op reserves. De individuele afwijkingen per reserve worden toegelicht in de programma's.	9.714.855	1.232.662	Inc./Str.
Totaal	9.714.856	1.232.662
Totaal Programma	9.370.454	1.522.069

Overzicht Overhead

Toelichting	Afwijking (€) Lasten	Afwijking (€) Baten	Incidenteel/structureel
Dit verschil is onderdeel van de verschillen in de apparaatskosten en wordt toegelicht in paragraaf 4.2.2	559.669	939	Inc.

Totaal	559.669	939