Programma 6: Lansingerland ontwikkelt

Beoogd maatschappelijk effect

Ook in een groeiend Lansingerland blijft het goed wonen, werken, ondernemen en recreëren.

Wat mag het kosten?

Bedragen x €1.000

	Realisatie 2024	Begroting na wijziging 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Lasten	20.592	23.080	21.259	20.726	20.612	21.392
Baten	10.940	7.655	9.171	8.413	8.088	8.361
Totaal saldo van baten en lasten	-9.652	-15.426	-12.088	-12.313	-12.524	-13.030
Onttrekkingen	2.207	4.033	1.491	14	51	51
Toevoegingen	800	0	1.491	0	0	0
Mutaties reserves	1.407	4.033	0	14	51	51
Resultaat	-8.245	-11.392	-12.088	-12.299	-12.473	-12.979

Beleidsveld Ruimtelijke ordening

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Ruimtelijke ontwikkelingen die bijdragen aan een verbonden, vindingrijk en gezond Lansingerland
De Omgevingsvisie Lansingerland geeft antwoord op de vraag wat de uitdagingen voor de gemeente zijn en welke keuzes we voor de toekomst moeten maken voor een verbonden, vindingrijk en gezond Lansingerland. De zes thema’s Kwaliteit van de Leefomgeving, Wonen, Mobiliteit, Economie, Horti Science en Energietransitie en Circulaire economie (duurzaamheid) dragen bij aan de in de Omgevingsvisie benoemde pijlers: ‘Verbonden in de metropool’, ‘Vindingrijk en ondernemend’ en ‘Gezond Samen Leven’.

Een gestructureerde invoering van de Omgevingswet
De Omgevingswet is één integrale wet op het gebied van de fysieke leefomgeving (ruimte, wonen, milieu, natuur, water en infrastructuur), met als doel: eenduidige regelgeving en makkelijk vindbare informatie over de fysieke leefomgeving. Hiermee kan de gemeente als hoeder van de fysieke leefomgeving de balans bewaken tussen een veilige en gezonde fysieke leefomgeving, behoud en versterken van de omgevingskwaliteit en het doelmatig beheren, gebruiken en ontwikkelen ten gunste van maatschappelijke ontwikkelingen.

Wat gaat het kosten?

Bedragen x €1.000

	Realisatie 2024	Begroting na wijziging 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Lasten	13.565	11.287	15.030	14.534	14.721	15.436
Baten	8.496	4.656	7.232	6.653	6.667	6.940
Totaal saldo van baten en lasten	-5.069	-6.631	-7.798	-7.880	-8.054	-8.496
Onttrekkingen	991	939	1.491	14	51	51
Toevoegingen	645	0	1.491	0	0	0
Mutaties reserves	346	939	0	14	51	51
Resultaat	-4.723	-5.692	-7.798	-7.867	-8.003	-8.445

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Lasten (€ 3.743.000 nadeel)
Omgevingswet Bouwsteen 2 (€337.000 voordeel)
Dit voordeel wordt veroorzaakt doordat bouwsteen 2 van de omgevingswet wordt afgerond. Hierdoor zijn de kosten aanzienlijk lager als in eerdere jaren.

Omgevingswet Bouwsteen 3 (€396.000 nadeel)
Bouwsteen 3 van de omgevingswet wordt opgestart en zal in 2026 verder worden opgepakt en uitgewerkt.

Omgevingswet Bouwsteen 4 (€396.000 nadeel)
Bouwsteen 4 van de omgevingswet wordt opgestart en zal in 2026 verder worden opgepakt en uitgewerkt.

Reservering realisatiestimulans betaalbare woningen (€2.240.000 nadeel)
De Rijksoverheid heeft aangekondigd een nieuwe regeling te starten om betaalbare woningen te realiseren. Hiervoor is er op het moment van schrijven van deze begroting een wetsvoorstel gepresenteerd met de randvoorwaarden voor de aanvraag en inzet van deze middelen. De Rijksoverheid maakt van deze regeling een Specifieke Uitkering met het doel de realisatie van betaalbare woningen. Dit kunnen zowel sociale huurwoningen zijn als ook betaalbare koop (tot maximaal € 405.000, prijspeil 2025) of middeldure huur (maximaal € 1.184 per maand, prijspeil 2025). De voorwaarde is dus dat deze middelen worden ingezet voor de al geprogrammeerde woningbouwprojecten binnen onze gemeente waar er knelpunten zijn. In de Nationale Prestatieafspraken, die mede door de VNG zijn ondertekend, is afgesproken dat per project zal worden gekeken of er knelpunten zijn op het gebied van mobiliteit, versnellen van realisatie van betaalbare woningen met eventueel een onrendabele top en nutsvoorzieningen. Gemeenten krijgen een vaste bijdrage van circa € 7.000,- (inclusief btw) voor elke betaalbare woning waarvan zij de start van de bouw registreren. De bijdrage wordt in het jaar na registratie uitgekeerd. De eerste uitkeringen worden gedaan over de woningen waarvan de bouw in dit jaar al start. De laatste uitkeringen van de regeling vinden plaats in 2030. Doordat hier een ontvangst van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland tegenover staat, is deze mutatie budgettair neutraal.

Omgevingsplan (€236.000 nadeel)
Per saldo geen effect op de begroting. Betreft administratieve verrekeningen van anterieure overeenkomsten.

Woonwagen (Bosland) (€1.102.000 voordeel)
In eerdere jaren is er een incidenteel budget beschikbaar gesteld voor de sanering.

Onderzoek Maatschappelijke Voorziening (€186.000 voordeel)
In 2025 was er incidenteel budget beschikbaar voor onderzoek naar maatschappelijk voorzieningen.

Interne doorbelastingen (€1.947.000 nadeel)
Voor de begroting 2026 is de interne doorbelasting van uren binnen het domein Ruimte & Economie geactualiseerd. Hierbij is gekeken naar het werkelijke aantal gerealiseerde uren in voorgaande jaren. Dit heeft geleid tot een herziening van de interne doorbelasting, waarbij minder kosten worden doorbelast naar investeringen. Voor de afzonderlijke programma’s die binnen dit domein vallen betekent dit een extra doorbelasting in de exploitatie.

Overige afwijkingen (€153.000 nadeel)
Het verschil van €153.000 nadelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Baten (€ 2.576.000 voordeel)
Omgevingsplan (€ 236.000 voordeel)
Per saldo geen effect op de begroting. Betreft administratieve verrekeningen van anterieure overeenkomsten.

Reservering realisatiestimulans betaalbare woningen (€2.240.000 voordeel)
De Rijksoverheid heeft aangekondigd een nieuwe regeling te starten om betaalbare woningen te realiseren. Hiervoor is er op het moment van schrijven van deze begroting een wetsvoorstel gepresenteerd met de randvoorwaarden voor de aanvraag en inzet van deze middelen. De Rijksoverheid maakt van deze regeling een Specifieke Uitkering met het doel de realisatie van betaalbare woningen. Dit kunnen zowel sociale huurwoningen zijn als ook betaalbare koop (tot maximaal € 405.000, prijspeil 2025) of middeldure huur (maximaal € 1.184 per maand, prijspeil 2025). De voorwaarde is dus dat deze middelen worden ingezet voor de al geprogrammeerde woningbouwprojecten binnen onze gemeente waar er knelpunten zijn. In de Nationale Prestatieafspraken, die mede door de VNG zijn ondertekend, is afgesproken dat per project zal worden gekeken of er knelpunten zijn op het gebied van mobiliteit, versnellen van realisatie van betaalbare woningen met eventueel een onrendabele top en nutsvoorzieningen. Gemeenten krijgen een vaste bijdrage van circa € 7.000,- (inclusief btw) voor elke betaalbare woning waarvan zij de start van de bouw registreren. De bijdrage wordt in het jaar na registratie uitgekeerd. De eerste uitkeringen worden gedaan over de woningen waarvan de bouw in dit jaar al start. De laatste uitkeringen van de regeling vinden plaats in 2030. Doordat hier een ontvangst van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland tegenover staat, is deze mutatie budgettair neutraal.

Overige afwijkingen (€100.000 voordeel)
Het verschil van €100.000 voordelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Reservemutaties (€939.000 nadeel)
Technische maatregel (€1.491.000 nadeel)
Voor de verklaring omtrent deze technische maatregel verwijzen we naar de toelichting op de technische maatregel in het "financieel overzicht begroting 2026-2029".

Woonwagen (Bosland) (€554.000 nadeel)
In eerdere jaren is er een incidenteel budget beschikbaar gesteld voor de sanering. De kosten zijn onttrokken aan de algemene reserve.

Onderzoek Maatschappelijke Voorziening (€186.000 nadeel)
In 2025 was er incidenteel budget beschikbaar voor onderzoek naar maatschappelijk voorzieningen. De kosten zijn onttrokken aan de bestemmingsreserve "onderzoekskosten" en bestemmingsreserve "opvang nieuwkomers".

Technische maatregel (€1.491.000 voordeel)
Voor de verklaring omtrent deze technische maatregel verwijzen we naar de toelichting op de technische maatregel in het "financieel overzicht begroting 2026-2029"

Overige afwijkingen (€199.000 nadeel)
Het verschil van € 199.000 nadelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de € 200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Beleidsveld Infrastructuur en mobiliteit

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Lansingerland streeft ernaar de groei van de gemeente te faciliteren en tegelijkertijd de bereikbaarheid te waarborgen, zonder concessies te doen aan verkeersveiligheid en leefbaarheid. Onze inwoners, ondernemers en bezoekers moeten voldoende keuzemogelijkheden hebben om zich op een duurzame, veilige en gezonde wijze kunnen verplaatsen, waarbij de leefbaarheid voor inwoners hoog blijft.

Onderweg (kunnen) zijn is een belangrijk onderdeel van ons dagelijks leven en onze economie, en zal dat ook in de toekomst blijven. Een goede bereikbaarheid draagt bij aan onze welvaart en de kwaliteit van onze leefomgeving. Tegelijkertijd heeft een relatief hoog autogebruik juist een negatieve impact op het klimaat.

Lansingerland ontwikkelt zich in hoog tempo. Met duizenden nieuwe woningen, voorzieningen en banen in het vooruitzicht, groeit de bevolking en wordt het drukker wordt op de wegen, fietspaden en in het openbaar vervoer. Hierdoor verandert de manier waarop wij we verplaatsen. Daarnaast hebben mensen in Lansingerland ook gemiddeld steeds meer auto's, wat veel ruimte inneemt voor zowel parkeren als op de wegen. Daarbij raakt mobiliteit direct aan onze leefomgeving: hoe veilig, gezond, bereikbaar en inclusief die is.

De bereikbaarheid van Lansingerland en de regio komt (verder) onder druk te staan. Provinciale wegen zoals de N209 en snelwegen zoals de A12 en A16 raken tijdens de spits steeds voller met vertraging tot gevolg. Ook de lokale ontsluitingswegen, zoals de Boterdorpseweg en Klapwijkseweg, krijgen het steeds zwaarder te verduren. Tegelijkertijd zorgt deze toename ook voor een toename van leefbaarheidsproblemen, zoals geluidsoverlast en verkeersonveiligheid. De uitdaging is om enerzijds de groei van de regio en aantal mensen die onderweg zijn te faciliteren en anderzijds om de druk op de wegen af te remmen.

Daarom bouwen we aan een toekomstbestendig mobiliteitssysteem dat meebeweegt met de ruimtelijke, sociale en economische ontwikkeling van Lansingerland. We maken keuzes die gericht zijn op de lange termijn, met oog voor duurzaamheid, gezondheid, inclusiviteit en ruimtelijke kwaliteit. We sluiten aan op de regionale mobiliteitsopgaven van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH), de ambities van de provincie Zuid-Holland, en de nationale mobiliteitstransitie.

Een belangrijk onderdeel van deze transitie is het verleggen van de focus van alleen autoverkeer naar ook andere vormen van vervoer, zoals lopen, fietsen, openbaar vervoer en nieuwe, slimme vervoersoplossingen. Denk aan deelauto's, deelfietsen, deelscooters en in de toekomst ook meer vormen van autonoom vervoer. Het combineren van vervoermiddelen, zoals fietsen naar de metro, met de metro naar de stad en daar een deelfiets gebruiken, ook wel 'ketenmobiliteit' genoemd, speelt een rol in slimmer en duurzamer reizen. Auto- en fietsparkeervoorzieningen bij stations dragen hieraan bij, maar ook veilige fietsroutes naar de stations en naar de belangrijkste werklocaties in de regio. Het hebben van dagelijkse voorzieningen op korte afstand, zorgt ervoor dat meer verplaatsingen te voet worden gemaakt. Dit laatste zorgt voor bereikbaarheid door nabijheid van voorzieningen. We hebben daarbij ook aandacht voor de toegankelijkheid voor iedereen, inclusief mensen met een fysieke beperking of zonder eigen vervoermiddel.

In omliggende grotere gemeenten is een belangrijke stap richting de verduurzaming van de mobiliteitssector ingevoerd, namelijk de invoering van zero-emissie zones voor bedrijfsvoertuigen. Vervuilende voertuigen mogen dan de stadscentra niet meer in. Dit heeft ook een positief effect de verduurzaming van het wagenpark bedrijfsvoertuigen in Lansingerland.

Naast het faciliteren van de groei van mobiliteit en het stimuleren van ander reisgedrag, blijft het verbeteren en behouden van verkeersveiligheid essentieel en een absolute voorwaarde. De trend is momenteel negatief. Het aantal verkeersongevallen met letsel, met name onder fietsers, neemt toe. Deze trend willen we keren door het verkeerssysteem in Lansingerland veiliger te maken. Daarbij is de ambitie om te gaan voor nul verkeersslachtoffers door vermijdbare oorzaken. Daarbij is specifiek aandacht voor de zwakkere verkeersdeelnemer (fietsers en voetgangers).

We maken onze mobiliteit duurzamer en gezonder. Fietsers voelen zich comfortabel en veilig op onze wegen en uitnodigende fietspaden. OV-gebruikers reizen gemakkelijk met betrouwbare en snelle OV-lijnen van en naar goede knooppunten. Daarbij streven we moderne vervoersoplossingen na, waarbij ketenmobiliteit en deelmobiliteit een belangrijke rol spelen.

We groeien mee met de toenemende behoefte aan mobiliteit. Hierbij streven we naar een betere bereikbaarheid van onze kernen, meer hoogwaardige fietsverbindingen en beter openbaar vervoer tussen de kernen.

We werken aan een duurzame en veilige bereikbaarheid

Wat gaat het kosten?

Bedragen x €1.000

	Realisatie 2024	Begroting na wijziging 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Lasten	2.010	2.261	1.946	2.023	2.037	2.088
Baten	20	33	35	35	35	35
Totaal saldo van baten en lasten	-1.989	-2.229	-1.911	-1.988	-2.002	-2.053
Onttrekkingen	474	665	0	0	0	0
Mutaties reserves	474	665	0	0	0	0
Resultaat	-1.516	-1.564	-1.911	-1.988	-2.002	-2.053

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Lasten (€315.000 voordeel)
Gemeentelijk mobiliteitsplan (€97.000 voordeel)
In 2025 was er extra budget voor onderzoeks- en advieskosten.

Verkenningsfase verkeersmaatregelen N209 (€380.000 voordeel)
We werkten in 2025 aan het verkenningsfase verkeersmaatregelen N209 onderzoeken. Dit betreffen eenmalige werkzaamheden.

Verkenningsfase verkeersmaatregelen Klappolder (€240.000 voordeel)
We werkten in 2025 aan het verkenningsfase verkeersmaatregelen Klappolder onderzoeken. Dit betreffen eenmalige werkzaamheden.

Interne doorbelastingen (€ 586.000 nadeel)
Voor de begroting 2026 is de interne doorbelasting van uren binnen het domein Ruimte & Economie geactualiseerd. Hierbij is gekeken naar het werkelijke aantal gerealiseerde uren in voorgaande jaren. Dit heeft geleid tot een herziening van de interne doorbelasting, waarbij minder kosten worden doorbelast naar investeringen. Voor de afzonderlijke programma’s die binnen dit domein vallen betekent dit een extra doorbelasting in de exploitatie.

Overige afwijkingen (€ 184.000 voordeel)
Het verschil van €183.000 voordelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Baten (€2.000 voordeel)
Het verschil van €2.000 voordelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Reservemutaties (€665.000 nadeel)
Verkenningsfase verkeersmaatregelen N209 (€380.000 nadeel)
We werkten in 2025 aan het verkenningsfase verkeersmaatregelen N209 onderzoeken. Dit betreffen eenmalige werkzaamheden. De kosten zijn onttrokken aan de algemene reserve.

Verkenningsfase verkeersmaatregelen Klappolder (€240.000 nadeel)
We werkten in 2025 aan het verkenningsfase verkeersmaatregelen Klappolder onderzoeken. Dit betreffen eenmalige werkzaamheden. De kosten zijn onttrokken aan de algemene reserve.

Overige afwijkingen (€45.000 nadeel)
Het verschil van €45.000 nadelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Beleidsveld Economische ontwikkeling

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Toekomstbestendige werklocaties voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat
Het hebben van de juiste bedrijfsruimte op de juiste plek is een belangrijke vestigingsvoorwaarde voor bedrijven. Ook voor de bedrijven in de tuinbouwketen. Deze voorwaarde wordt steeds belangrijker naarmate de schaarste aan werklocaties groter wordt. Voor ondernemers die willen groeien en/of verduurzamen is het niet makkelijk om geschikte bedrijfsruimte te vinden. Onze inzet gaat zich hier meer op focussen. Daarbij hanteren we het uitgangspunt “het juiste bedrijf op de juiste plek”. Bedrijven die zich makkelijk mengen met wonen of andere functies, vestigen zich bij voorkeur in de centrumgebieden of op de linten zodat op bedrijventerreinen voldoende ruimte blijft voor bedrijven met een grotere milieuhindercirkel. Het midden- en kleinbedrijf die hun bedrijfsruimte willen optimaliseren, gaan we faciliteren en informeren over kansen. Dit geldt ook voor kansen in de transitie naar de nieuwe economie. Deze is duurzaam, digitaal en circulair.

Ondernemers met vragen over schoon, heel en veilig verwijzen we door. Meer complexe vraagstukken van ondernemers kunnen we alleen oppakken met behulp van incidentele externe middelen.

Wat gaat het kosten?

Bedragen x €1.000

	Realisatie 2024	Begroting na wijziging 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Lasten	2.172	4.140	2.313	2.378	2.403	2.433
Baten	758	577	438	438	438	438
Totaal saldo van baten en lasten	-1.415	-3.563	-1.875	-1.940	-1.965	-1.995
Onttrekkingen	683	2.271	0	0	0	0
Mutaties reserves	683	2.271	0	0	0	0
Resultaat	-731	-1.292	-1.875	-1.940	-1.965	-1.995

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Lasten (€ 1.827.000 voordeel)
Horti Science (€2.271.000 voordeel)
In 2025 zijn incidentele middelen beschikbaar voor het programma Horti Science. In de commissie AB van 3 juli 2025 is aangekondigd dat eind 2025 de raad zowel de evaluatie van de huidige uitvoeringsagenda ontvangt als een voorstel om een bestemmingsreserve Horti Science te vormen, gekoppeld aan het Omgevingsprogramma Horti Science 2026. Dit programma bevat grotendeels de nog niet afgeronde acties uit de huidige uitvoeringsagenda.

Interne doorbelastingen (€628.000 nadeel)
Voor de begroting 2026 is de interne doorbelasting van uren binnen het domein Ruimte & Economie geactualiseerd. Hierbij is gekeken naar het werkelijke aantal gerealiseerde uren in voorgaande jaren. Dit heeft geleid tot een herziening van de interne doorbelasting, waarbij minder kosten worden doorbelast naar investeringen. Voor de afzonderlijke programma’s die binnen dit domein vallen betekent dit een extra doorbelasting in de exploitatie.

Overige afwijkingen (€184.000 voordeel)
Het verschil van €184.000 voordelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Baten (€139.000 nadeel)
Het verschil van €139.000 nadelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Reservemutaties (€2.271.000 nadeel)
Horti Science (€2.271.000 nadeel)
In 2025 zijn incidentele middelen beschikbaar voor het programma Horti Science, die zijn onttrokken uit de algemene reserve. In de commissie AB van 3 juli 2025 is aangekondigd dat eind 2025 de raad zowel de evaluatie van de huidige uitvoeringsagenda ontvangt als een voorstel om een bestemmingsreserve Horti Science te vormen, gekoppeld aan het Omgevingsprogramma Horti Science 2026. Dit programma bevat grotendeels de nog niet afgeronde acties uit de huidige uitvoeringsagenda.

Beleidsveld Duurzaamheid

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Een duurzamer Lansingerland
We zetten in op de hoofdthema’s energietransitie, circulaire economie en klimaatadaptatie om Lansingerland ook in de toekomst duurzaam, toekomstbestendig en leefbaar te houden. We doen dit door een effectieve inzet op de onderwerpen met de grootste impact, maken het meer en meer onderdeel van dagelijks handelen en doen het samen met de samenleving. We hebben daarbij aandacht voor de meest urgente vraagstukken die deze transities met zich meebrengen. Zo faciliteren we inwoners bij het verduurzamen van de woning, werken we samen met partners en in de regio en stimuleren we de opwek van duurzame energie. We richten de openbare ruimte zo in dat deze zo goed mogelijk bestand is tegen het hevigere klimaat in de komende jaren.

Op deze manier handelen wij zelf steeds duurzamer en stimuleren we inwoners, bedrijven en andere partners om dit ook te doen: slim omgaan met energie, slim omgaan met materialen en ons klaar maken voor het veranderende klimaat. Zo leveren we lokaal onze bijdrage aan de landelijke doelstelling van 55% CO2-reductie (inzet op 60%) in 2030. Het einddoel is een klimaatneutrale, circulaire en klimaatbestendige samenleving in 2050. Door beperktere financiële middelen op het gebied van de duurzaamheid is er minder inzet mogelijk en wordt het moeilijker om deze doelstellingen te behalen.

Wat gaat het kosten?

Bedragen x €1.000

	Realisatie 2024	Begroting na wijziging 2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Lasten	2.844	5.393	1.971	1.792	1.452	1.435
Baten	1.665	2.389	1.466	1.287	948	948
Totaal saldo van baten en lasten	-1.179	-3.003	-504	-505	-504	-487
Onttrekkingen	58	158	0	0	0	0
Toevoegingen	155	0	0	0	0	0
Mutaties reserves	-96	158	0	0	0	0
Resultaat	-1.275	-2.846	-504	-505	-504	-487

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Lasten (€3.422.000 voordeel)
Uitvoeringsmiddelen klimaat-en energiebeleid (€1.052.000 voordeel)
In de jaren 2023 tot en met 2025 heeft de gemeente uitvoeringsmiddelen ontvangen via de tijdelijke regeling CDOKE (Capaciteit Decentrale Overheden voor Klimaat- en Energiebeleid). Deze Rijksregeling is bedoeld ter ondersteuning van de uitvoering van de gemeentelijke taken op het gebied van klimaat- en energiebeleid.
Voor 2025 ontvingen wij een herziene beschikking CDOKE. Hierin werd een aanvullende uitkering verleend. Ook in 2026 worden er vanuit het Rijk uitvoeringsmiddelen beschikbaar gesteld. Deze uitkering heeft minimaal de hoogte van de basisfinanciering van 2025. Deze middelen worden ontvangen via een decentralisatie-uitkering, waardoor deze begrotingsmutatie budgettair neutraal is.
Vanaf 2027 zullen de uitvoeringsmiddelen niet langer via de decentralisatie-uitkering, maar via een bijzondere fondsuitkering aan de gemeente worden verstrekt.

Duurzaamheid programma lijn (€272.000 voordeel)
Ee volgende bezuinigingsmaatregelen doorgevoerd: het stoppen met kleine thema’s energie en klimaatbeleid, het verplaatsen van het Energieloket en het stoppen van duurzaamheidsmaatregelen op het gebied van klimaatadaptatie (zie voor een nadere toelichting ‘Concentreren: focus op de grootste impact’).

Interne doorbelastingen (€2.070.000 voordeel)
Voor de begroting 2026 is de interne doorbelasting van uren binnen het domein Ruimte & Economie geactualiseerd. Hierbij is gekeken naar het werkelijke aantal gerealiseerde uren in voorgaande jaren. Dit heeft geleid tot een herziening van de interne doorbelasting voor de afzonderlijke programma’s die binnen dit domein vallen. Op dit beleidsveld worden minder kosten doorbelast.

Overige afwijkingen (€28.000 voordeel)
Het verschil van €28.000 voordelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Baten (€923.000 nadeel)
Uitvoeringsmiddelen klimaat-en energiebeleid (€1.052.000 nadeel)
In de jaren 2023 tot en met 2025 heeft de gemeente uitvoeringsmiddelen ontvangen via de tijdelijke regeling CDOKE (Capaciteit Decentrale Overheden voor Klimaat- en Energiebeleid). Deze Rijksregeling is bedoeld ter ondersteuning van de uitvoering van de gemeentelijke taken op het gebied van klimaat- en energiebeleid.
Voor 2025 ontvingen wij een herziene beschikking CDOKE. Hierin werd een aanvullende uitkering verleend. Ook in 2026 worden er vanuit het Rijk uitvoeringsmiddelen beschikbaar gesteld. Deze uitkering heeft minimaal de hoogte van de basisfinanciering van 2025. Deze middelen worden ontvangen via een decentralisatie-uitkering, waardoor deze begrotingsmutatie budgettair neutraal is.
Vanaf 2027 zullen de uitvoeringsmiddelen niet langer via de decentralisatie-uitkering, maar via een bijzondere fondsuitkering aan de gemeente worden verstrekt.

Overige afwijkingen (€129.000 voordeel)
Het verschil van €129.000 voordelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Reservemutaties (€158.000 nadeel)
Het verschil van €158.000 nadelig bestaat uit één of diverse kleinere afwijkingen en valt onder de €200.000, en wordt daarom niet verder toegelicht.

Kengetallen Lansingerland ontwikkelt

Kengetal	Realisatie 2024	Begr 2025	Begr 2026
Ruimtelijke ordening
Aantal sociale woningen	44	111	179
Aantal overige betaalbare woningen	0	118	99
Aantal gehuisveste statushouders (taakstelling)	59(178)	PM (>200)	120
Aantal nieuwbouwwoningen	253	575	446
Infrastructuur en mobiliteit
Fietsgebruik Bergweg Zuid per werkdag-etmaal telpunt	1.920	2.550	2.550
Fietsgebruik Metropolitaan fietspad nabij station Lansingerland Zoetermeer per werkdag-etmaal telpunt	926	1.250	1.250
Klanten-rapportcijfer busvervoer Rotterdam e.o. (RET)	8	8	8
Klanten-rapportcijfer railvervoer Rotterdam e.o. (RET)	7,8	8	8
Klanten-rapportcijfer Randstadrailvervoer HTM	7,8	8	8
Verkeersslachtoffers met dodelijke afloop	3	0	0
Verkeersslachtoffers met ziekenhuisgewonden	119,nee	lager dan 2024	lager dan 2025
Aantal Ov-reizigers RET	11.556	12.000	12.000
Aantal Ov-reizigers HTM	1.630	1.750	1.750
Aantal Ov-reizigers NS	2.463	2.500	2.750
Aantal scholen dat mee doet met verkeersveiligheidscampagnes	5	4	6
Aantal deelauto's	4	10	15
Aantal publieke elektrische oplaadpunten (één paal heeft 2 oplaadpunten)	626	820	820
Economische ontwikkeling
Aantal bedrijven	9.919	6.250	9.000
Vloeroppervlak winkels	113.484	85.000	113.000
Aantal verkochte kavels op bedrijventerrein	PM	6	3
Bezettingsgraad markt	95%	95%	95%
Aantal parkmanagementorganisaties	6	6	6
Aantal Bedrijven InvesteringsZones (BIZ)	3	3	3
Aantal glastuinbouwbedrijven	187	191	191
Gemiddeld oppervlakte glastuinbouwbedrijf	4,4 ha	4,3 ha	4,3 ha
Leegstand winkelpanden in aantallen verkooppunten	23	10	10
Duurzaamheid
Totale CO2-emissie Lansingerland (in ton CO2)	572 kton(2023)	CO2-neutraal in 2050	CO2-neutraal in 2050
De twee grootste subcategorieën:
- (Glas)tuinbouw	397,8 kton(2023)	CO2-neutraal in 2050	CO2-neutraal in 2050
- Gebouwde omgeving	116,5 kton(2022)	CO2-neutraal in 2050	CO2-neutraal in 2050
Aandeel hernieuwbare energie (%)	11,5% (2023)	100% in 2050	100% in 2050
Huishoudelijk restafval (in kg per inwoner per jaar)	113 kg	Reductie tot 100 kg in 2025	Reductie tot 100 kg in 2025
Circulariteit gemeentelijke inkoop	nb	50% in 2030	50% in 2030
Robuust water- en groensysteem	nb	Gerealiseerd in 2050	Gerealiseerd in 2050

Toelichting op kengetallen Lansingerland ontwikkelt

Ruimtelijke ordening:
Aantal woningen
In de periode 2026 t/m 2029 verwachten wij dat er gemiddeld circa 538 woningen per jaar worden opgeleverd. In de eerdere begrotingen is er uitleg gegeven wat het scenario is inclusief Bleizo-West. Nu er een bestuursovereenkomst ruimtelijke ontwikkelingen Lansingerland is zijn wij bezig met de planvorming voor Bleizo-West. Nu is de eerste woningoplevering in Bleizo-West gepland voor 2030 en valt deze dus net buiten de huidige begroting. Specifiek voor 2026 worden naar verwachting circa 446 woningen opgeleverd waarvan circa 179 sociale woningen en 99 overige betaalbare woningen.

Statushouders
Jaarlijks stelt het Rijk vast hoeveel vluchtelingen een verblijfsstatus krijgen in Nederland. Naar rato van het aantal inwoners krijgt elke gemeente een taakstelling voor het betreffende kalenderjaar. Voor de eerste helft van 2026 wordt in Q4 2025 bekend hoeveel personen de taakstelling voor Lansingerland omvat.

Mobiliteit:
Fietsgebruik Bergweg Zuid en Metropolitaan fietspad nabij station Lansingerland Zoetermeer
Wij stimuleren het fietsgebruik binnen de gemeente door te investeren in veilige snelle fietsroutes en fietsparkeermogelijkheden. Voor 2026 verwachten wij dat het fietsgebruik toeneemt ten opzichte van de afgelopen jaren. We hebben de ambitie dat fietsgebruik structureel groeit. In 2026 worden delen van de Metropolitane fietsroute Delft-Rotterdam opengesteld, wat het fietsgebruik verder zal doen groeien. Forse groei op dit tracé wordt echter pas verwacht na ontwikkeling van Bleizo-West.

Klantenrapportcijfer openbaar vervoer
Wij willen graag dat reizigers in de gemeente tevreden zijn over het busvervoer en metrovervoer, en daarnaast ook de overstapmogelijkheden. We streven daarom naar een klantenrapportcijfer van minimaal een 8 voor zowel het busvervoer als het metro-/randstadrailvervoer.

Verkeersslachtoffers
Tussen verkeersslachtoffers (met letsel) wordt onderscheid gemaakt tussen ziekenhuisgewonden en verkeersdoden. Het hoofddoel is 0 verkeersslachtoffers door vermijdbare oorzaken in 2040. Het streven voor het aantal verkeersslachtoffers in het volgende jaar is altijd lager dan het voorgaande jaar. Dit drukken wij niet in aantallen uit, omdat wij nooit de indruk willen wekken dat we een hoger aantal verkeersslachtoffers dan 0 nastreven. In 2024 waren er 119 letselslachtoffers en 3 verkeersslachtoffers met dodelijke afloop, waarvan 2 op de N209 en 1 op de Oudelandselaan. Halverwege 2025 (1 augustus) zijn er 85 letselslachtoffers en geen verkeersdoden.

Aantal OV-reizigers
Tijdens corona is het aantal OV-reizigers sterk teruggelopen. In 2025 is het busvervoer qua reizigersaantallen nog niet op het niveau ten opzichte van 2019 (pre-corona). In 2025 kan het busvervoer niet altijd conform dienstregeling rijden vanwege onder andere personeelstekorten. Voor 2026 verwachten wij niet direct dat deze problemen zijn opgelost, maar dankzij een nieuwe buslijn wel dat het aantal busreizigers zal groeien. Wij stellen als doelstelling dat het totale aantal dagelijkse OV-reizigers ca. 2,5% toeneemt in 2026 ten opzichte van 2025.

Aantal scholen dat mee doet met verkeersveiligheidscampagnes
Verkeersveiligheid begint al bij de jeugd. Daarom streven wij naar minimaal vier scholen die participeren aan verkeersveiligheidscampagnes. Voorbeelden hiervan zijn School op Seef en de Schoolbrengweek. De scholen zelf wegen dit wel af tegen andere prioriteiten.

Aantal deelauto’s
Deelmobiliteit draagt bij aan een afname van het autobezit per huishouden. Met name elektrische deelauto’s dragen daarbij ook bij aan de lokale milieudoelstellingen. Anno 2025 is het aantal deelauto’s in Lansingerland nog beperkt tot 10 deelauto’s. Dit is exclusief de particuliere deelinitiatieven zoals SnappCar. Voor 2026 streven we een toename van het aantal deelauto’s na. Omdat wij momenteel geen actief beleid voeren op het aantrekken van deelauto aanbieders verwachten wij dat deze toename zeer beperkt is.

Aantal publieke elektrische oplaadpunten
Er is in de afgelopen jaren hard gewerkt aan het realiseren van elektrische oplaadinfrastructuur voor personenauto’s. De ambitie uit het Klimaatakkoord is dat in 2030 alle nieuwe auto’s emissievrij zijn. De verwachting is dat we dan richting 1,9 miljoen elektrische personenvoertuigen gaan in Nederland en dat de overgrote meerderheid van deze voertuigen batterij-elektrisch worden aangedreven. De behoefte aan zowel (semi)publieke als private laadinfrastructuur in verschillende vormen wordt hierdoor groter. Het aantal publieke laadpalen moet daardoor fors toenemen. Voor 2030 is er behoefte aan 821 laadpunten. Halverwege 2025 zijn er ca. 704 elektrische oplaadpunten operationeel en 62 in voorbereiding. Deze zijn naar verwachting eind 2025 allen operationeel wat maakt dat er eind 2025 766 laadpunten zijn. In 2026 verwachten wij een toename ca. 100 publieke oplaadpunten, waardoor er dan in totaal 820 laadpunten operationeel zijn. De snelheid van de groei van het aantal laadpunten zal iets afnemen doordat het netwerk van laadinfrastructuur in Lansingerland inmiddels dekkend is. Dat houdt in dat er geen achterstand is en in alle gebieden laadpalen aanwezig zijn, en dat wij nu gestaag kunnen meegroeien met het groeiend aandeel elektrische voertuigen.

Economie
De kengetallen geven weer hoe het in grote lijnen is gesteld met de economie van Lansingerland. De staat van de economie en het economisch vestigingsklimaat zijn afhankelijk van talloze factoren. De gemeente kan hier deels invloed op uitoefenen. Wat de exacte invloed van de gemeente is op deze kengetallen, is moeilijk aan te geven.

Aantal bedrijven
Wij streven naar een sterk economische gemeente en daarmee naar een aantal van 9.000 bedrijven.

Vloeroppervlak winkels
Een groeiende gemeente gaat gepaard met een groeiende behoefte aan winkels. Onze doelstelling is daarom om in 2026 113.000 m2 aan vloeroppervlakte aan winkels te hebben.

Aantal verkochte kavels op bedrijventerreinen
In onze gemeente zijn er nog enkele kavels te koop op bedrijvenpark Oudeland. We verwachten in 2026 de koop af te ronden van kavels waar in de voorgaande jaren al belangstelling voor is getoond. Vermoedelijk gaat het om 3 kavels.

Bezettingsgraad markt
Wij streven naar een bezettingsgraad van de markt van 95%.

Aantal parkmanagementorganisaties
Er zijn in 2026 zes parkmanagementorganisaties actief binnen de gemeente. Het streven is om dit aantal te handhaven.

Aantal Bedrijven InvesteringsZones (BIZ)
Er zijn in 2026 drie Bedrijven Investeringszones actief binnen de gemeente, namelijk BIZ Rodenrijs, BIZ Centrum Bergschenhoek en BIZ Weg&Land.

Leegstand winkelpanden in aantallen verkooppunten
Er stonden in 2024 gemiddeld 23 winkelpanden leeg. We streven ernaar om dit aantal in 2026 niet verder te laten stijgen.

Aantal glastuinbouwbedrijven
Het aantal bedrijven in Lansingerland in de glastuinbouwsector.

Gemiddeld oppervlakte glastuinbouwbedrijf
De oppervlakte van de glastuinbouwbedrijven is een indicator van de grootte van deze bedrijven en de omvang van de sector in Lansingerland.

Duurzaamheid:
Onze inspanningen op het gebied van klimaat- en energiebeleid richten zich op effecten op de lange termijn. We rapporteren daarom over de voortgang op lange termijn doelen, zoals de totale CO2-uitstoot binnen de gemeente. Doordat er vaak meerdere factoren zijn die indicatoren als CO2-uitstoot beïnvloeden, is een vergelijking tussen twee opeenvolgende jaren lastig. De langjarige trend geeft een beter beeld en vlakt incidentele invloeden uit. Ook kennen onze inspanningen op dit vlak, zoals beleid, een bepaalde uitwerkingstijd voordat resultaten zichtbaar zijn. Deze data is vaak pas later beschikbaar, waardoor deze getallen vaak niet overeen zullen komen met het rapportagejaar van de begroting en jaarstukken.

Beoogd maatschappelijk effect

Wat mag het kosten?

Beleidsveld Ruimtelijke ordening

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we daarvoor in 2026 doen?

Wat gaat het kosten?

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Beleidsveld Infrastructuur en mobiliteit

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we daarvoor in 2026 doen?

Wat gaat het kosten?

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Beleidsveld Economische ontwikkeling

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we daarvoor in 2026 doen?

Wat gaat het kosten?

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Beleidsveld Duurzaamheid

Doelstelling

Wat willen we bereiken?

Wat gaan we daarvoor in 2026 doen?

Wat gaat het kosten?

Verschillen 'Begroot 2026 ten opzichte van 'Begroting na wijziging 2025'

Kengetallen Lansingerland ontwikkelt

Toelichting op kengetallen Lansingerland ontwikkelt