Algemeen

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

Delen, durven, doen!

Voor u ligt onze laatste meerjarenbegroting. Als college zijn we in 2014 begonnen met de uitvoering van ons collegeprogramma: Delen, durven, doen! 2014-2018. Op 21 maart 2018 zijn de volgende gemeenteraadsverkiezingen. In deze programmabegroting vindt u de beleidsmatige verantwoording en financiële doorkijk per speerpunt.

Naast het zo efficiënt en effectief mogelijk invulling geven aan onze gemeentelijke kerntaken en het uitvoeren van nieuwe wettelijke taken (onder andere de 3D’s), heeft het college van Lansingerland in 2014 de volgende vijf beleidsinhoudelijke speerpunten geformuleerd.

Financiën op orde

De financiën zijn meerjarig op orde en de lokale lastendruk gaat elk jaar omlaag. Door forse bezuinigingen, het op orde brengen van de gemeentelijke financiële organisatie en prudent financieel beleid zijn de financiën van de gemeente de laatste jaren sterk verbeterd. Op eigen kracht is de gemeente uit de rode cijfers geklommen en staat de gemeente niet meer onder provinciaal toezicht. De weerstandsratio komt al in 2018 boven de 1,2 uit. De risico’s rondom de grondexploitaties zijn beheersbaar. We hebben een Treasurystrategie uitgewerkt op basis waarvan we onze rentelasten structureel en meerjarig kunnen dragen. We presenteren hier een solide en sluitende meerjarenbegroting met oplopende reserves, dalende schulden, toenemend weerstandsvermogen en een structurele verlaging van de lokale lastendruk voor onze inwoners. Dit college benut de extra financiële ruimte voor verdere lastenverlichting voor haar inwoners o.a. door een structurele verlaging van de OZB-tarieven. Daarnaast biedt de financiële ruimte ook de mogelijkheid om bestaand beleid te intensiveren en nieuw beleid vorm te geven.

Kansen benutten bij de verkoop van gronden voor bedrijven en woningen

Begin 2017 hebben we de 60.000ste inwoner welkom geheten. De woningmarkt is weer geheel hersteld en de vraag overtreft het aanbod. Van 2014 tot 2018 is de woningvoorraad met ca. 1.400 woningen toegenomen, voor de komende jaren verwachten we gemiddeld 400-500 woningen per jaar te realiseren. Lansingerland is volgens cijfers van het CBS, de aantrekkelijkste woongemeente (resulterend in hoogste WOZ-waarde) van de regio. Bereikbaarheid, veiligheid, voorzieningen, diversiteit en duurzaamheid van het woningaanbod spelen daarbij een belangrijke rol.

Ook qua economie zit de gemeente nog steeds in de lift, onze bedrijventerreinen worden middels gemeentelijk nationaal en internationaal accountmanagement proactief onder de aandacht gebracht van potentiële vestigers. De gemeente participeert op nationale en internationale vakbeurzen om de gemeente als vestigingsplaats op de kaart te zetten. (Provada, Food Logistica, Agri Expo Shouguang, etc). We willen in de periode 2018-2021 ca. 26 ha bedrijventerrein uitgeven.

Internationaal heeft de gemeente Lansingerland zich op de kaart gezet als meest innovatieve en duurzaamste glastuinbouw gemeente van de wereld. Deze positie is in eerste instantie te danken aan onze internationaal actieve, innovatieve bedrijven en de Wageningen UR Glastuinbouw. De gemeente onderhoudt economische banden met Chinese glastuinbouwgebieden. Het eerste Chinese glastuinbouwproductiebedrijf van Europa heeft gekozen voor Lansingerland als vestigingsplaats.

Gezonde en krachtige samenleving

De transitie van zorgtaken vanuit het rijk naar de gemeente Lansingerland verloopt succesvol. Wij hebben iedereen in beeld en zorgafnemers zijn tevreden over de dienstverlening. Er zijn geen financiële tekorten.

Het college streeft naar een samenleving waarin mensen zo lang mogelijk zelfstandig mee kunnen doen. Met behulp van eigen kracht en een sterke samenleving waar hulp voor elkaar het uitgangspunt is. Waar nodig zet de gemeente hulp en ondersteuning in, zo integraal mogelijk, vanuit de leefwereld van de inwoners zelf. Nu de financiële kaders weer ruimte geven voor een nieuwe blik op de toekomst gaan wij naast het uitvoeren van onze Lansingerlandse Standaard ook extra inzetten op een aantal accenten, zoals het voorkomen en terugdringen van eenzaamheid en aandacht voor onze grote groep jeugdigen. Daarnaast zijn brede visietrajecten op het gebied van bijvoorbeeld cultuur en onderwijs afgerond. De uitvoering van deze trajecten vindt nu plaats. Voor Wilderszijde is een nieuw schoolgebouw voor primair onderwijs noodzakelijk. De toename van het aantal inwoners leidt tot een toename van de vraag naar sport. We investeren in sportfaciliteiten om iedere burger de kans te geven te kunnen sporten.

Realistisch duurzaam

Het college van Lansingerland vertaalt de doelstellingen van het Energieakkoord (SER 2013) en het Klimaatakkoord van Parijs (2015) door lokaal te werken aan een energieneutrale werk- en leefomgeving. Lokaal waar het kan, nationaal waar het moet. Voorbeelden zijn de wijkgerichte aanpak energiebesparing bestaande woningen, plaatsing van openbare laadpalen, energiescans bij sportverenigingen etc.

In 2018 intensiveren we onze bijdrage aan energiebesparing en energietransitie bij bestaande woningen, nieuwbouw en in de glastuinbouw. ‘Van gas los’ is daarbij een belangrijk thema. Verlichting op buitenvelden van de sportverenigingen vervangen we door LED-verlichting. We stellen een visie en routekaart op om in 2050 energieneutraal te zijn op de thema’s klimaatadaptatie, circulaire economie en energietransitie. Ook pakken we diverse andere projecten binnen deze drie thema’s op. We benutten hierbij onze krachten in de samenleving.

Anders besturen met wijkgericht werken en slim organiseren

We besturen al anders, vanuit openheid en vertrouwen. We stimuleren en faciliteren burgerinitiatieven. Werken wijkgericht, stellen de inwoner centraal. Lansingerland werkt met het BOB-model, waarin het proces van Beeldvorming, Oordeelsvorming en Besluitvorming strikt gescheiden wordt. Het BOB-model geeft meer grip op de agenda van de raad. Belangrijk doel van BOB is het betrekken van inwoners, bedrijven en organisaties. Aan de beeldvormende fase wordt op verschillende manieren invulling gegeven, denk aan een rondetafelgesprek, werkbezoek, netwerkbijeenkomst, etc.

Gewoon doen! heet het speerpunt nu en dat is precies wat we doen. Het is altijd ja, tenzij er zwaarwegende financiële of wettelijke beperkingen zijn. Zo geven we effectief invulling aan burgerinitiatief, overheidsparticipatie en dualisme. We hebben vele succesvolle allianties gestimuleerd en tot stand zien komen door initiatiefrijke inwoners. Als organisatie bereiden we ons voor op de toekomst. Jarenlange noodgedwongen bezuinigingen op de organisatie hebben negatieve effecten gehad op de gemeentelijke dienstverlening. Voor het college reden om de komende periode te investeren in de organisatie. We bouwen aan een organisatie die de behoeften en wensen van inwoners centraal stelt. Een organisatie die past bij de uitdagingen van deze tijd.

Omgevingsdossiers

De snelweg A16, RTHA (Rotterdam The Hague Airport) en de HSL (Hogesnelheidslijn) waren en zijn dossiers met veel maatschappelijke impact. Door regionaal samen te werken, proactief de dialoog aan te gaan met bewoners, organisaties en hogere overheden ontstaat een klimaat waarin wij niet meer óver elkaar praten maar mét elkaar. Deze aanpak werkt. Zo hebben wij samen met de provincie Zuid-Holland en de gemeenten Rotterdam en Schiedam een eenduidig advies uitgebracht aan het ministerie over de groeiplannen van RTHA. Daarin geven we aan dat er geen draagvlak is voor groei van de geluidsruimte van RTHA. Het advies kan rekenen op brede steun van onze inwoners en belangenorganisaties. Ook zijn we een intensief co-realisatieproces gestart om samen met onze inwoners, het ministerie van I&M (Infrastructuur en Milieu) en ProRail te komen tot een breed gedragen maatregelenpakket voor de geluidsproblemen van de HSL in Lansingerland. Hiervoor hebben we 37,5 miljoen van het rijk beschikbaar gekregen. Voor de A16 hebben we in nauwe samenwerking met Rijkswaterstaat, de MRDH, de provincie Zuid-Holland en de gemeente Rotterdam samengewerkt om de rijksweg zo optimaal mogelijk in te passen. Hiervoor is 100 miljoen euro vanuit de regio ontvangen en nog eens 15 miljoen extra vanuit het rijk. De bereikbaar van onze gemeente neemt met de aanleg van deze weg enorm toe. Ook hebben we bereikt dat de N209 geluidsarmer wordt voor onze inwoners door extra geluidsschermen te plaatsen, met behulp van subsidie van het rijk.

Begroting in één oogopslag

Financieel perspectief

Inleiding

Terug naar navigatie - Inleiding

De begroting van 2018 is de laatste begroting van dit college. De focus ligt bij deze begroting daarom vooral op het afronden van acties en voornemens uit het coalitieakkoord ‘Delen, durven, doen! 2014-2018’. Samen met inwoners en partners maakten en maken we als gemeente de ambities uit dit programma waar. Zoals in de vorige paragraaf al is aangegeven, is één van de speerpunten van het huidige college om de financiën op orde te krijgen. Hier is de afgelopen jaren dan ook hard aan gewerkt en heeft ertoe geleid dat we in de komende begroting een behoorlijke stap maken in nieuw beleid, terwijl we nog steeds meerjarige begrotingsoverschotten kennen. Daarnaast is ons weerstandsratio ruim op orde.

Van Begroting 2017 naar Begroting 2018

Terug naar navigatie - Van Begroting 2017 naar Begroting 2018

Het financiële vertrekpunt voor deze Begroting 2018-2021 is de in de Begroting 2017-2020 opgenomen meerjarenraming 2018-2020. Na de Begroting 2017-2020 heeft de raad op 29 juni de Voorjaarsnota 2017 vastgesteld. Dit leidde tot een positieve bijstelling van de begrotingssaldi 2018 en verder. In dezelfde raadsvergadering werd de Kadernota 2018 vastgesteld. De voorstellen uit de Kadernota 2018 zorgen voor een neerwaartse bijstelling van de begrotingssaldi. In het overzicht hieronder wordt die meerjarenraming weergegeven om vervolgens te laten zien welke mutaties zich sindsdien hebben voorgedaan en wat dat uiteindelijk betekent voor de jaarschijven in de Begroting 2018-2021.

Bedragen x € 1.000
1.1 Van Begroting 2017 naar Begroting 2018 2018 2019 2020 2021
Begroting 2017-2020 2.911 2.123 2.660 3.192
Separate tussentijdse mutaties -161 -218 -211 -211
Mutaties Voorjaarsnota 2017 1.465 2.237 2.221 1.588
Mutaties Kadernota 2018 -2.574 -2.316 -2.434 -2.990
Begroting na Kadernota 2018 1.641 1.826 2.236 1.579
Mutaties Najaarsnota 2017 + adm. wijziging 1.589 1.489 1.452 2.396
Begroting 2018 na Najaarsnota 3.230 3.315 3.688 3.975
cao-ontwikkelingen (a) -827 -860 -860 -860
Indexatie budgetten 1,4% (b) -281 -279 -279 -273
Bijdrage VNG (c) -115 -106 -104 -103
Organisatie(ontwikkeling) (d) -813 -800 -800 -800
Duurzaamheid (e) -581 -616 -616 -391
TOP-werken (f) -400 -393 -393 -243
Inkomsten bouwleges (g) 250 250 250 250
Bibliotheek (h) -100 -200 -300 -300
Fietsveiligheid (i) -50 -66 -145 -145
Overige voorstellen (j) 594 111 217 -190
Begroting 2018 - 2021 907 356 658 920

Van Kadernota 2018 naar Begroting 2018-2021

Terug naar navigatie - Van Kadernota 2018 naar Begroting 2018-2021

In de Kadernota 2018 is het financieel perspectief geschetst voor het begrotingsjaar 2018 en de jaren daarna. Behalve de mogelijkheid om bestaand beleid aan te passen is bij de Kadernota gebruik gemaakt van de (financiële) ruimte om nieuw beleid vorm te geven. Tevens zijn in de Kadernota voorstellen gedaan  waarvan de financiële consequenties in deze begroting zijn vertaald.

In de Kadernota 2018 is aangekondigd dat er structureel een buffer van € 1 miljoen – als begrotingsoverschot per jaar - nodig is om eventuele tegenvallers gedurende het jaar te kunnen opvangen. Bovenstaande saldoreeks laat zien dat het begrotingsoverschot 2018 – 2021 van € 1 miljoen niet gehaald wordt. Het college acht dit acceptabel. Immers, ten tijde van de kadernota werd onder andere rekening gehouden met eventueel tegenvallende uitkomsten van de meicirculaire. Deze effecten zijn inmiddels bekend en dragen juist positief bij aan onze begroting.
Mochten zich in latere jaren (2018 – 2021) tegenvallers voordoen, dan is de verwachting dat het huidige begrotingsoverschot voldoende is om deze op te vangen. Indien dit overschot niet toereikend blijkt te zijn, kan het weerstandsvermogen worden aangesproken. Het (niveau van het) weerstandsvermogen wordt uitgebreid toegelicht in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing. Door dit zorgvuldige financiële beleid staat Lansingerland er goed voor en kan het tegen een stootje. Toch is waakzaamheid nog geboden.

Na de Kadernota 2018 is de Najaarsnota 2017 opgesteld. Deze nota wordt gelijktijdig met de Begroting 2018 - 2021 aangeboden aan de raad. De meicirculaire en de meerjarige financiële effecten van de Najaarsnota 2017 zijn verwerkt in deze begroting.

Behalve voorstellen uit de Kadernota en meerjarige effecten van de Najaarsnota, leiden nieuwe ontwikkelingen tot aanpassingen in de verwachte begrotingssaldi. Als gevolg daarvan zijn de begrotingssaldi in de Begroting 2018-2021, ten opzichte van de Kadernota 2018, naar beneden bijgesteld.
Vanaf 2018 hebben wij te maken met enkele autonome ontwikkelingen. Dit zijn onvermijdelijke, beleidsarme ontwikkelingen die invloed hebben op de begroting 2018-2021.
Naast autonome ontwikkelingen biedt de financiële ruimte mogelijkheden om voorstellen te realiseren die bijdragen aan de uitvoering van het coalitieakkoord. En daarmee aan een veilige en duurzame samenleving die klaar is voor een schone toekomst.

De volgende mutaties verklaren het verschil tussen de Kadernota 2018 en de Begroting 2018-2021.

Autonome ontwikkelingen
CAO-ontwikkelingen (a)
De vakbonden hebben met de Verenging Nederlandse Gemeenten (VNG) een akkoord bereikt over een nieuwe cao voor gemeentemedewerkers. De uitwerking van de nieuwe cao – stijging van loon en individueel keuzebudget (IKB) met in totaal 3,25% - leidt tot structureel hogere personeelskosten
(€ 827.000 in 2018, € 860.000 in 2019 en verder).

Indexatie budgetten 1,4% (b)
De uitgavenramingen voor 2018 en verder worden met 1,4% verhoogd; dit heeft een nadelig effect van
€ 280.000 per jaar.

Bijdrage VNG (c)
Financiering van gezamenlijke gemeentelijke activiteiten wordt vanaf 2018 anders geïnd. Tot 2018 werden gemeentelijke activiteiten – VNG activiteiten – rechtstreeks gefinancierd uit het Gemeentefonds. Vanaf heden moeten gemeenten deze bijdrage zelf aan de VNG overmaken. Het gaat hier om activiteiten die de VNG op verzoek van de leden voor hen organiseert of uitvoert. Het ministerie van BZK heeft per abuis bij de meicirculaire onvoldoende gegevens verstrekt, als gevolg waarvan veel gemeenten, waaronder wij, bij de voorjaarsnota onvoldoende geld hebben gereserveerd om over te hevelen richting de VNG. Deze wijziging heeft nadelig effect van € 115.000 op onze begroting 2018.

Voorstellen Begroting 2018 - 2021
Organisatieontwikkeling (d)
In de paragraaf bedrijfsvoering komt het onderwerp organisatieontwikkeling uitgebreid aan de orde.
Hierin is te lezen dat versterking - zowel kwantitatief als kwalitatief - van personeel noodzakelijk is om als organisatie door te ontwikkelen en om invulling te geven aan de huidige bestuurlijke ambities en. Om “de basis op orde” te brengen is in 2018 € 700.000 nodig; voor 2019 en verder is dit € 800.000.
Voor begeleiding van de organisatieontwikkeling is in 2018 eenmalig € 113.000 benodigd.

Duurzaamheid (e)
In het kader van duurzaamheid is het actieprogramma Realistisch Duurzaam opgesteld. Om invulling te geven aan dit programma is structureel € 100.000 benodigd. Daarnaast is structureel € 250.000 nodig om een aantal projecten uit te voeren: ontwikkeling ‘Van gas los’, energiebesparing sportverenigingen (motie M2016-48) en kosten energietransitie.
Behalve deze structurele lasten is behoefte aan (tijdelijke) uitbreiding van personeel. Deze extra impuls is voor de duur van drie jaar en kost € 225.000 per jaar.

TOP-werken (f)
Naast formatieve versterking om “de basis op orde” te brengen is voor het toekomstbestendig zijn van de organisatie nodig dat er geïnvesteerd wordt in het zogenoemde Tijd- en plaatsonafhankelijk werken (TOP-werken). De daar voorgestelde investeringen leiden tot een toename van € 250.000 van de structurele lasten voor ICT.
In het kader van TOP-werken worden extra kosten voor projectmanagement verwacht; deze incidentele kosten bedragen € 150.000 per jaar voor de jaren 2018, 2019 en 2020.
ICT-investeringen zoals TOP-werken wordt in zowel de paragraaf bedrijfsvoering als bijlage “Investeringen” nader toegelicht.

Inkomsten bouwleges (g)
In lijn met de woningbouwplanning en de planning voor de uitgifte van bedrijventerreinen wordt € 250.000 meer aan bouwleges verwacht. Aangezien de kostendekkendheid deze stijging toelaat ontstaat hierdoor een structureel voordeel.

Bibliotheek (h)
De uitwerking van de toekomstvisie bibliotheek in Lansingerland is één van de onderdelen van de cultuurnota. Hierin beschrijven we een aantal programmalijnen waarin we culturele ontmoetingen en samenwerking tussen de verschillende inwoners willen stimuleren en faciliteren zodat zoveel mogelijk mensen via deze culturele hotspots participeren in de samenleving.
Daarnaast zijn in deze bibliotheeknota zowel relevante trends en ontwikkelingen in de bibliotheeksector als de huidige situatie van de bibliotheek Oostland beschreven.

De uitvoering van de toekomstvisie bibliotheek brengt hogere kosten met zich mee; deze stijging loopt op van € 102.000 in 2018 naar € 300.000 in 2020 en verder.

Fietsveiligheid (i)
Ter verbetering van de fietsveiligheid is het fietsveiligheidsplan opgesteld. Hierin staan drie pijlers centraal: verkeerseducatie, veilig fietsnetwerk en veilige rotondes. Ter uitvoering van deze pijlers staan voor de begrotingsperiode 2018 – 2021 onder andere de volgende projecten gepland: verlichting Landscheidingspark, aanpak rotondes Klapwijkseweg - Boterdorpseweg en Berkelsdijkje.

De totale investering bedraagt ruim € 1,8 miljoen. Hierdoor stijgen de kapitaallasten met € 50.000 in 2018 oplopend naar € 145.000 in 2020 en verder.

Overige voorstellen (j)
De post overig bestaat uit een veelheid aan mutaties met ieder een beperkte omvang. Het betreft hier bijvoorbeeld de actualisatie van de investering en bijbehorende kapitaallasten. Ook is de eenmalige verlaging van de bijdrage van de Gemeenschappelijke Regeling Jeugd (voordeel van € 465.000 in 2018) hierin verwerkt. Dit incidentele voordeel ontvangen wij als korting in 2018 omdat er in 2015 en 2016 aanzienlijk minder ondersteuningstrajecten zijn afgenomen dan geraamd.

Bovenstaande mutaties leiden uiteindelijk tot de volgende verwachte begrotingssaldi voor de jaren 2018 tot en met 2021.

        Bedragen x € 1.000
1.2 Verwacht begrotingssaldo 2018 2019 2020 2021
 Stand voor Kadernota 2018   4.215  4.142  4.670  4.569
 Mutaties Kadernota 2018 en mutaties Najaarsnota   -985  -827  -982  -594
 Begroting na Kadernota 2018 en mutaties Najaarsnota 2017   3.230  3.315  3.688  3.975
 Voorstellen Begroting 2018-2021   -2.323  -2.959  -3.030  -3.055
 Saldo Begroting 2018 - 2021   907  356  658  920

Deze begrotingssaldi bestaan uit incidentele en structurele posten.

Risico’s
Hoewel wij onze begroting gedegen hebben opgesteld, zijn er altijd een aantal risico’s die ertoe kunnen leiden dat het in deze begroting verwachte resultaat zal verminderen. Voor de komende jaren blijft het, ondanks dat het economisch beter gaat, onzeker of de geraamde gronduitgiftes, met name voor bedrijventerreinen, gehaald zullen worden.

Een andere risico betreft de gevolgen van het wel of niet afbouwen van ons belang in Eneco. In de tweede helft van 2018 zal daarover naar verwachting definitieve besluitvorming over plaatsvinden. Ten slotte hebben we blijft de invoering van de Vennootschapbelasting (VpB) bij gemeenten een belangrijk risico.

Duurzaam in control
Onze organisatie komt financieel gezien steeds beter in control. Toch zijn we er nog niet. Uit de provinciale vergelijkingen met andere gemeenten blijkt dat onze financiële positie nog steeds de nodige aandacht nodig heeft. Zo is onze schuldpositie nog hoog. Om de komende jaren tegenvallers goed op te kunnen vangen, zorgen wij voor voldoende ruimte in het begrotingssaldo.