| nr |
Onderwerp |
Portefeuillehouder |
Stand van zaken (zie voor uitgebreidere informatie ook de beleidsvelden)
BEGROTING 2021 |
Stand van zaken (zie voor uitgebreidere informatie ook de beleidsvelden)
Jaarstukken 2020 |
Beleidsveld Begroting |
| 1 |
Lansingerland voor en door inwoners |
Pieter van de Stadt |
Lansingerland neemt ambtelijk en bestuurlijk actief deel in diverse relevante samenwerkingsverbanden. |
Lansingerland neemt ambtelijk en bestuurlijk actief deel in diverse relevante samenwerkingsverbanden. |
1.2 Samenwerking en Participatie |
| 2 |
Organisatieontwikkeling |
Pieter van de Stadt |
De gemeentelijke organisatie heeft conform planning de ingezette ontwikkeling - om een toekomstbestendige organisatie te zijn en te blijven – in 2020 voortgezet onder begeleiding van de bureaus Haagse beek en LCT voor respectievelijk teaminrichting & functiewaardering en teamontwikkeling (soft skills). Dit wordt in 2020 afgerond. |
De gemeentelijke organisatie heeft de ingezette ontwikkeling - om een toekomstbestendige organisatie te zijn en te blijven – in 2020 voortgezet onder begeleiding van de bureaus Haagse Beek en LCT voor respectievelijk teaminrichting & functiewaardering en teamontwikkeling (soft skills). Als gevolg van de coronacrisis, waardoor geplande fysieke bijeenkomst geannuleerd moesten worden, heeft de ingezette ontwikkeling vertraging opgelopen. De afronding staat gepland voor het 1e kwartaal 2021. |
Paragraaf bedrijfsvoering |
| 3 |
Uitbreiding met 3 wijk-BOA’s |
Pieter van de Stadt |
In 2019 zijn de 3 extra BOA’s geworven, zij krijgen gedurende dit jaar ook extra opleiding in het kader van de uitvoering van hun taken. |
We zijn gaan werken met vier boa’s die op wijkniveau een rol als aanspreekpunt vervullen op het gebied van leefbaarheid en veiligheid. De boa's zijn opgeleid en de verdere professionalisering vindt ook in 2021 nog plaats. |
2.1 Openbare Orde en Veiligheid |
| 4 |
(Mobiele) camera’s op hotspots |
Pieter van de Stadt |
Op basis van veiligheidsrisico's zetten we in 2019 en 2020 cameratoezicht in als onderdeel van een integrale aanpak. Dit deden we bij het Annie M.G. . Schmidtpark park, de jaarwisseling en naar aanleiding van een aantal incidenten. De resultaten en ervaringen koppelen we terug in het jaaractieplan. |
De inzet van tijdelijk cameratoezicht is door Corona vertraagd doorgevoerd tijdens Koningsdag en de jaarwisseling. Daarnaast is cameratoezicht ingezet om toezicht te houden op de Corona-maatregelen. |
2.1 Openbare Orde en Veiligheid |
| 5 |
Onderhoud en beheer openbare ruimte |
Simon Fortuyn |
Voor groen, spelen, onkruidbestrijding en zwerfvuil voeren we onderhoudswerkzaamheden uit om de afgesproken onderhoudsniveau's te verwezenlijken. We voeren maandelijks schouwen uit om de doelstellingen en contractuele afspraken met aannemers te controleren en te monitoren. In 2021 verhogen we ook gefaseerd het onderhoudsniveau voor civiel, wegen en openbare verlichting, belijning en straatmeubilair. De aanvullende budgetten hiervoor worden in de voorliggende begroting gekoppeld aan concrete projecten. |
Voor groen, spelen, onkruidbestrijding en zwerfvuil voerden we onderhoudswerkzaamheden uit om de afgesproken onderhoudsniveau's te verwezenlijken. We schouwden maandelijks op deze onderdelen om de doelstellingen en contractuele afspraken met aannemers te controleren en te monitoren. In 2020 voerden we benodigde werkzaamheden en projecten uit om het onderhoudsniveau voor civiel, wegen en openbare verlichting, belijning en straatmeubilair gefaseerd te verhogen. We zijn voor deze onderdelen goed op weg om uiterlijk eind 2021 het gewenste beeldkwaliteitsniveaus te realiseren (B voor het reguliere areaal en A voor de centra en stationsgebieden). |
5.1 Beheer openbare ruimte |
| 6 |
Recreatieve bebording |
Simon Fortuyn |
In het AMGS-park en de Groenzoom is extra bebording geplaatst om de recreatiebebieden beter vindbaar te maken en het historisch besef te vergroten. Staatsbosbeheer plaatst nieuwe recreatieve bewegwijzering in het Rottemeren-gebied. Informatieve bebording bij monumenten en historisch belangrijke locaties volgt. |
Na plaatsing van borden in het AMGS-park en de groenzoom is ook de bebording in het Recreatieschap vernieuwd. We plaatsten de borden om de recreatiegebieden beter vindbaar te maken en het historisch besef te vergroten. De nieuwe borden verwijzen vanaf de buitengrenzen en vanaf de Rotte naar de deelgebieden met zijn recreatieondernemers, bezienswaardigheden en activiteiten. De informatieve bebording bij monumenten en historisch belangrijke locaties staat gepland voor 2021. |
5.1 Beheer openbare ruimte |
| 7 |
Afvalbrengstation en afvalscheiding |
Simon Fortuyn |
Een ervaren projectleider is aangesteld voor het Bosland gebied. Hierbij komt een uitvoeringsprogramma, waarin zijn opgenomen het afvalbrengstation, de infrastructuur en perspectief op het woonwagenkamp Bergschenhoek. Dit loopt naar verwachting door naar 2021. In het voorstel BR2000081 bent u separaat over het nieuwe afvalbeleid geïnformeerd. |
Het afvalbrengstation:
De projectleider voor het nieuwe Afvalbrengstation nam contact op met diverse buurbedrijven die vragen hadden over het nieuwe Afvalbrengstation. In het vervolgtraject houdt de projectleider buurbedrijven op de hoogte van de voortgang. Planning op hoofdlijnen is dat in 2021 de voorbereiding plaats vindt en uitvoering in 2022. Het doel is uiterlijk Q4 2022 het nieuwe Afvalbrengstation te openen.
Het afvalbeleid:
In de raadscyclus van maart 2021 wordt het Afvalbeleid ter bespreking en besluitvorming voorgelegd aan de gemeenteraad.
De concept-gebiedsvisie Bosland:
De concept-gebiedsvisie Bosland is in november 2020 niet vastgesteld door de raad. De visie wordt breder opgebouwd, waarbij de projectleider gesprekken voert met betrokkenen in de omgeving. Momenteel zijn we in gesprek met de woonwagenbewoners Bosland om volgens wettelijke kaders en met respect voor de woonwagencultuur hun woonsituatie te verbeteren. Er is gestart met een locatie-onderzoek. Zodra er op basis van dit stuk in de raad is besloten welke locatie het meest passend is voor de bewoners, wordt de gebiedsvisie Bosland in zijn geheel weer actief opgepakt met aandacht voor alle betrokkenen (bewoners en ondernemers). Planning afronding locatieonderzoek woonwagenbewoners Bosland Q2-2021, gebiedsvisie Bosland Q3 - 2021. |
5.2 Afval- en afvalwatermanagement |
| 8 |
Klimaatadaptatie / toekomstig bestendig maken van wijken |
Simon Fortuyn / Jan-Willem van den Beukel |
We voerden de klimaatstresstest uit en informeerden u over de uitkomsten. Het college heeft de DIOR (Duurzame Inrichting Openbare Ruimte) vastgesteld. Voor de zomer vond voor de raad beeldvorming plaats over klimaatadaptatie. Er vinden risicodialogen plaats met onze stakeholders en inwoners. De resultaten van de risicodialogen zijn input voor onze klimaatstrategie Lansingerland. In Q1 2020 starten wij met het opstellen van de klimaatstrategie. |
Wij hebben meerdere risicodialogen gevoerd met onze professionale stakeholders zoals de waterschappen en Dunea. Daarbij zijn de eerder in beeld gebrachte risico’s als gevolg van klimaatverandering naar verschillende schaalniveaus (regionaal, waterschappen, gemeente, wijk en buurt) vertaald en is gesproken over aceptabele risiconiveaus en de benodigde maatregelen. De uitkomsten van deze dialogen verwerkten we in de Ruimtelijke Adaptatie Strategie. Deze is in 2020 opgesteld en wordt in 2021 behandeld. |
6.4 Duurzaamheid |
| 9 |
Toegankelijkheid minder validen |
Simon Fortuyn |
Het verwijderen van drempels voor mindervaliden, zowel letterlijk als figuurlijk, is onderdeel van onze aanpak. We namen dit ook zo op in de DIOR. Daarnaast schouwen we elk jaar onze winkelcentra op toegankelijkheid en voeren we, waar mogelijk, verbeteringen door die worden aangedragen door de doelgroep. |
Op basis van informatie die we binnen kregen via schouwen en meldingen voerden we, waar mogelijk, verbeteringen door. Bij groot onderhoud pasten we ook onwenselijke situaties aan. De schouw in de winkelgebieden die we normaal gesproken samen met de doelgroep uitvoeren, kon in 2020 helaas niet doorgaan vanwege de Corona-maatregelen. |
5.1 Beheer openbare ruimte |
| 10 |
Verbeteren kwaliteit oppervlaktewater |
Simon Fortuyn / Jan-Willem van den Beukel |
Lansingerland participeert samen met de glastuinbouwsector in het overleg Emissieloze Kas. De gebiedsgerichte aanpak leidt tot positieve resultaten en wordt voortgezet. Het kwaliteitsverbeterplan voor het oppervlaktewater in de Tuin van Floddertje wordt nog opgesteld. |
Lansingerland participeert samen met de glastuinbouwsector in het overleg Emissieloze Kas. De gebiedsgerichte aanpak leidt tot positieve resultaten en wordt voortgezet. Het kwaliteitsverbeterplan voor het oppervlaktewater in de Tuin van Floddertje wordt nog opgesteld. |
6.1 Ruimtelijke ordening |
| 11 |
Visie op bereikbaarheid winkelcentra |
Simon Fortuyn |
De raad besloot op 3 oktober 2019 over de Nota van Uitgangspunten herontwikkeling Berkel Centrum Oost, inclusief een mogelijke uitbreiding van de parkeervoorziening en een nieuwe ontsluiting.
In november 2020 neemt de gemeenteraad een beslissing hierover. In de nieuwe Mobiliteitsvisie Lansingerland, als onderdeel van de Omgevingsvisie, wordt onze visie op bereikbaarheid en parkeernormering opgenomen. |
In november 2020 heeft de gemeenteraad besloten geen parkeergarage te realiseren, maar in te zetten op een uitbreiding van het parkeren op maaiveld. Tevens is besloten een bestemmingsplanprocedure voor te bereiden, waarin de woningbouw op locatie Hergerborch, het verleggen van de Molenwerfstraat en de uitbreiding van het parkeren mogelijk te maken. De financiële mogelijkheden voor het verleggen van de Molenwerfstraat en de uitbreiding van het parkeren worden nader verkend bij de Kadernota 2022. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 12 |
Fietsveiligheid |
Simon Fortuyn |
In 2019 en 2020 hebben wij alle rotondes op de Klapwijkseweg/Boterdorpseweg aangepast, waarmee de fietsveiligheid is vergroot. |
De aanpassingen aan de rotondes in het kader van fietsveiligheid zijn gereed. We werken aan andere locaties. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 13 |
Flexibel vervoer |
Simon Fortuyn |
De RET rijdt in de avonduren met vraagafhankelijk vervoer op lijn 174. De buslijn 174 rijdt tussen 20.00 en 23:30 als buslijn 574 STOPenGO van en naar metrostation Berkel Westpolder, via Bergschenhoek. Mininimaal 15 minuten van te voren moet deze lijn worden gereserveerd. Evaluatie heeft nog niet plaatsgevonden.
Gesprekken met een mogelijke aanbieder maatwerkvervoer tussen de kernen is weer opgestart. Echter zijn er op dit moment nog geen conrete voorstellen. Op 6 februari 2020 sprak de commissie samenleving over de mogelijkheden voor gratis OV voor ouderen. Sinds zomer 2020 zijn in de hele gemeente deelscooters beschikbaar. |
Deelscooters zijn uitgerold over een groot deel van de gemeente. Een deel van 2020 reed Stop&Go niet wegens Corona. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 14 |
Fietsvoorzieningen ZORO-baan |
Simon Fortuyn |
In het kader van de actualisatie van het MIP en de zorgvuldige afwegingen die daarbij zijn gemaakt, schuift de investering van het plaatsen van fietsenrekken bij de bushalte aan de Boterdorpseweg en de Berkelseweg door. |
We koppelende realisatie van fietsvoorzieningen bij de ZoRo-bushaltes aan de korte termijnaanpak voor de schaalsprong van ZoRo-verbinding. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 15 |
Bereikbaarheid Lansingerland |
Simon Fortuyn |
De vervoerswaarde van het station Lansingerland is boven verwachting hoog. RET bereidt de maatregelen voor de frequentieverhoging van metrolijn E voor. Met provincie Zuid-Holland zijn we in gesprek over de verkeersafwikkeling en verkeersveiligheid op de N209. De frequentieverhoging is opgenomen in de conceptvervoerplannen 2021 van de RET (zie hiervoor brief U20.02444). De frequentieverhoging is voorzien in Q1-2021. Met PZH onderzoeken we optimalisatie van de aansluiting N209/Klappolder. |
De bereikbaarheid van Lansingerland stond in 2020 in het teken van Corona, met iets lagere frequenties in het OV. We zetten de lobby voor verbetering van de verkeersafwikkeling en verkeersveiligheid op de N209 voort. De provincie past de aansluiting bij Klappolder in 2021 aan. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 16 |
Opwaarderen Station Rodenrijs |
Simon Fortuyn |
Na vaststelling DO in dec. 2019 is dit in 2020 verder in detail uitgewerkt. Besteksvoorbereiding vindt op dit moment plaats. Aanbesteding start dit najaar, zodat begin volgend jaar gunning kan plaatsvinden en in de zomer van 2021 werkzaamheden worden uitgevoerd. |
De realisatie vindt in 2021 plaats. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 17 |
Onderzoek naar OV bedrijventerrein Oudeland |
Simon Fortuyn |
We zijn in gesprek met het parkmanagement Oudeland over toepassen mobiliteitsmanagement en deelmobiliteit. Deelfietsen vanaf de twee metrostations lijken kansrijk. Een OV-lijn of pendelbusjes lijken minder kansrijk. De deelfietsaanbieder heeft de plannen rondom deelfietsen bij station Rodenrijs en Oudeland op 'on hold' wegens Corona. Gesprekken met een mogelijke aanbieder van maatwerkvervoer (elektrische golfkarretjes) is weer opgestart. |
Als gevolg van corona lagen gesprekken met parkmanagement en mogelijke aanbieders omtrent het toepassen van mobiliteitsmanagement en deelmobiliteit 'on hold'. De deelscooters zijn uitgerold over een groot deel van de gemeente. |
6.2 Infrastructuur en mobiliteit |
| 18 |
Verbeteren Dienstverlening |
Simon Fortuyn |
In 2019 stelde het college de Visie op dienstverlening vast en presenteerde die aan de Raad. Deze visie werken we uit in een uitvoeringsplan. Daarnaast is de visie een belangrijke pijler in de organisatie ontwikkeling. In 2020 voeren we een aantal concrete projecten uit ter optimalisering van de dienstverlening. In 2021 vervolgen we deze aanpak, geven we digitale dienstverlening een impuls en organiseren we coronaproof verkiezingen. |
In 2019 stelde het college de Visie op dienstverlening vast en presenteerde die aan de Raad. Deze visie werken we uit in een uitvoeringsplan. Daarnaast is de visie een belangrijke pijler in de organisatie ontwikkeling. In 2020 voerden we een aantal concrete projecten uit ter optimalisering van de dienstverlening. In 2021 vervolgen we deze aanpak, geven we digitale dienstverlening een impuls en organiseren we coronaproof verkiezingen. |
1.3 Dienstverlening |
| 19 |
Participatie gewoon doen! |
Simon Fortuyn |
In 2019 bracht de Rekenkamer een rapport uit met aanbevelingen t.a.v. de burgerparticipatie. Deze bespreekt uw Raad in november 2020. Rekening houdend met de uitkomsten van deze bespreking werkt het college ‘burgerparticipatie’ verder uit. |
Door de coronacrisis is de uitvoering van de motie van 2020 naar 2021 doorgeschoven. Op 10 februari jl. heeft er een beeldvormende avond Burgerparticipatie plaatsgevonden. Na plenaire presentaties zijn raadsleden met elkaar in gesprek gegaan over kaders voor burgerparticipatie. Eind Q2 toetsen we in de Commissie AB een concept-uitgangspunten notitie om te komen tot een visie op burgerparticipatie voor onze gemeente. Deze uitgangspunten worden mede bepaald op basis van de resultaten van de beeldvormende avond van 10 februari en de input van stakeholders (inwoners en belangenorganisaties) over wat voorwaarden moeten zijn voor een goede toepassing van burgerparticipatie. De uitgangspunten vormen de basis voor een nieuwe Nota Burgerparticipatie, die in Q4 door de raad wordt vastgesteld. |
1.2 Samenwerking en participatie |
| 20 |
Vergroten naamsbekendheid met ondernemers |
Kathy Arends |
Lansingerland, Home of Hortiscience, voedt en kleurt de wereld en daar zijn we trots op! Naar aanleiding van het strategisch rapport dat begin 2020 is vastgesteld door het College van B&W is er een communicatiestrategie ontwikkeld met een uitvoeringsagenda voor 2020 en 2021. Samen met de organisatie en andere stakeholders bundelen we onze krachten om Lansingerland in positie te brengen als meest innovatieve glastuinbouw gemeente van wereldformaat. Het glastuinbouw cluster draagt substantieel bij aan het oplossen van het wereldvoedselvraagstuk; meer groenten, fruit en planten met behulp van minder grondstoffen en water. Daarnaast is de gewasbescherming uiterst duurzaam met een wereldwijde impact. In onze gemeente hebben zich grote koplopers in de glastuinbouw gevestigd met een voorbeeldfunctie voor de wereld. Het doel is om onze ondernemers als ambassadeurs op te laten treden en Lansingerland haar onderscheidend vermogen voor het voetlicht brengt bij diverse overheden. |
In 2020 is er een keuze gemaakt over de Strategische positionering van Lansingerland. De keuze behelst een duidelijk profiel dat we als gemeente lokaal, regionaal en daarbuiten uitdragen. De strategische keuze die is gemaakt spitst zich toe op de Innovatieve slagkracht binnen het Horti Science cluster in Lansingerland. Deze keuze geldt als onderlegger en loopt als een rode draad door de diverse grote opgaven van de gemeente.
Corona heeft de voortgang van de positionering on hold gezet. In het vierde kwartaal is de uitvoeringsagenda beschreven en bereiden we ons voor op de uitrol ervan in 2021 |
6.3 Economische ontwikkeling |
| 21 |
Lansingerland als onderdeel van de regio |
Kathy Arends |
In 2020 is een bestuurlijk opdracht voor het maken van een ontwikkelperspectief voor Bleizo-West vastgesteld en is begonnen met de uitvoering hiervan. De gemeenteraad is hierover geïnformeerd.
Vanuit de Strategische samenwerking Middengebied (Pijnacker-Nootdorp, Lansingerland en Zoetermeer) is een Gebiedsagenda en Kaart Middengebied opgesteld. De samenwerking richt zich op het gezamenlijk positie bepalen op meerdere en gelijktijdige beleidsvoornemens van de gemeenten zelf, het rijk, de provincie, MRDH, diverse marktpartijen en maatschappelijke organisaties. Het betreft beleidsvoornemens op het terrein van infrastructuur, bereikbaarheid, woningbouw, glastuinbouw, klimaat, natuur en recreatie. De gemeenteraad is hierover punten geïnformeerd.
Onderdeel van de ontwikkelstrategie ZoRorail is een MKBA. Deze is in 2020 opgesteld. De resultaten zijn aangeboden aan de programmaraad MOVE en BO MIRT. Inzet is gericht op het zorgdragen dat een railverbinding onderdeel van het programma blijft. |
In 2020 deden we samen met Gemeente Zoetermeer een aanbesteding voor het opstellen van het ontwikkelperspectief Bleizo-West in lijn met de bestuurlijke opdracht. Hiervoor is € 800.000 beschikbaar gesteld door de Gemeenschappelijke Regeling Bleizo.
Samen met de MRDH, Gemeente Rotterdam en Gemeente Zoetermeer deden wij onderzoek naar de effecten van de metroverbinding tussen Zoetermeer en Rotterdam. In het BO-MIRT van november 2020 is besloten een lange-termijn ontwikkelperspectief regionale HOV-verbindingen op te stellen.
De strategische samenwerking tussen de gemeenten Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp en Lansingerland heeft zich in 2020 verder verdiept op de thema's van de gebeidsagenda middengebied. |
6.3 Economische ontwikkeling en 1.2 Samenwerking en Participatie |
| 22 |
Centrummanager en dienstverlening ondernemers |
Kathy Arends |
In 2019 stelden we een centrummanager aan voor Berkel en Rodenrijs en Bleiswijk en huurden we een centrummanager/projectmanager in om een kwaliteitsimpuls te realiseren voor Centrum Bergschenhoek. |
Alle drie de kernen hebben een centrummanager. Zie punt 27 voor toelichting op de kwaliteitsimpuls van Centrum Bergschenhoek. |
6.3 Economische ontwikkeling |
| 23 |
Verlagen caseload consulenten |
Kathy Arends |
Het college stelde in 2019 het uitvoeringsplan ‘Werken werkt’ vast. Daarin staan alle participatie- en re-integratieactiviteiten om te komen tot minder uitkeringsgerechtigden. Onderdeel hiervan is het verlagen van de caseload per consulent door de formatie van het team Participatie uit te breiden. Inmiddels zijn er drie extra consulenten gestart. Daarnaast is een deel van dit budget gebruikt voor extra inzet door team Economie om de verbinding tussen onze werkzoekenden en de regionale economie te versterken. |
Het college stelde in 2019 het uitvoeringsplan ‘Werken werkt’ vast. Daarin staan alle participatie- en re-integratieactiviteiten om werkzoekenden richting arbeidsmarkt te begeleiden. In 2020 startten we met het vullen van een motivatie- en vaardighedenprofiel per kandidaat. De combinatie van motivatie en vaardigheden is bepalend voor de inzet die past bij de specifieke behoefte van kandidaten. Zo kunnen we meer maatwerk leveren. |
4.3 Participatie |
| 24 |
Pilot: “het nieuwe wij” |
Kathy Arends |
In 2019 zijn twee groepen deelnemers gestart met het traject bij het Nieuwe Wij. Door middel van intensieve coaching zijn nu 5 kandidaten uitgestroomd naar betaald werk. Najaar 2020 start een derde groep. De komende periode wordt veel energie gestoken in de verbinding met ondernemers, om te zorgen voor nog meer werk(ervarings)plekken voor werkzoekenden. |
Corona heeft zijn weerslag gehad op de pilot van Het Nieuwe Wij. Het bleek lastig deelnemers en betrokken werkgevers te vinden in deze onzekere periode. In 2020 is vooral ingezet op het continueren van de coaching van de bestaande deelnemers. Medio 2021 evalueren we de pilot. |
4.3 Participatie |
| 25 |
Intensivering participatie & integratie asielgerechtigden |
Kathy Arends |
We stelden een beleidsplan inburgering op om te voldoen aan de verplichtingen van het nieuwe inburgeringsstelsel per 1 juli 2021. Daarnaast startte de pilot ontzorging. Voor de groep statushouders die (net) niet onder de nieuwe wet valt is taalondersteuning ingekocht. Dit voorkomt schulden en zorgt voor betere kansen op de arbeidsmarkt.
Alle werkzoekende asielgerechtigden in onze gemeente zijn goed in beeld. We begeleiden hen bij het vinden van de benodigde hulp en ondersteuning en naar werk. |
We stelden een beleidsplan inburgering op om te voldoen aan de verplichtingen van het nieuwe inburgeringsstelsel per 1 januari 2022. Dit beleidsplan wordt in het voorjaar van 2021 voorgelegd aan de Raad. Daarnaast startte de pilot ontzorging. Voor de groep statushouders die (net) niet onder de nieuwe wet valt is taalondersteuning ingekocht. Dit voorkomt schulden en zorgt voor betere kansen op de arbeidsmarkt.
Alle werkzoekende asielgerechtigden in onze gemeente zijn goed in beeld. We begeleiden hen bij het vinden van de benodigde hulp en ondersteuning en naar werk. |
4.3 Participatie |
| 26 |
Verbeteren procedure omgevingsvergunningen |
Kathy Arends |
We pasten werkprocessen aan om te versnellen en met meer communicatie vooraf en tijdens de aanvraag met aanvrager, om dienstverlening te verbeteren. Regelmatig evaluatie en bijstellen, ook met het oog op de Omgevingswet. |
De grootste verbeterslagen vonden in 2019 plaats (met name versnellen adviestermijnen), in 2020 zetten we de pro-actieve communicatie met aanvragers voort. In het kader van de komst van de Omgevingswet komt de nadruk meer op participatie te liggen. |
6.1 Ruimtelijke ordening |
| 27 |
Aanpak de Kruin in Bergschenhoek |
Kathy Arends |
We stelden in 2019 een centrumvisie op voor Bergschenhoek Centrum. In de eerste helft van 2020 zijn de inrichtingsschetsen uitgewerkt tot een Voorlopig Ontwerp, welke vervolgens geraamd is en past binnen de begroting. Afgelopen maanden zijn er aanpassingen gedaan in de organisatiestructuur en 3 gremia geformeerd (Klankbordgroep herinrichting, Bewoners- en Ondernemersplatform) om zo het draagvlak voor de herinrichting en aanpassing in het centrum te creëren en het project te doen slagen. De vervolgstap ligt in het uitwerken van het Voorlopig Ontwerp naar een Definitief Ontwerp (gereed eind 2020). De verwachte start uitvoering is eind 2021. |
In 2020 startten we met het opstellen van het inrichtingsplan voor Bergschenhoek Centrum en onderzoeken we kansen voor verdere versterking van het centrumgebied. Met het definitief ontwerp van de openbare ruimte zal er een voorstel liggen om het centrum toekomstbestendig te maken met een aantrekkelijke uitstraling en een hoge verblijfskwaliteit. Ook zorgt dit plan ervoor dat het centrum meer zal vergroenen en de dorpse uitstraling die bij Bergschenhoek past te verstevigen. Met de herinrichting van het centrum vormt Bergschenhoek een aanvulling op de twee andere dorpskernen van Lansingerland. De bestaande kwaliteiten van Bergschenhoek worden versterkt en verbonden met het centrum zodat deze een aantrekkende werking heeft op de inwoners uit Bergschenhoek. |
6.3 Economische ontwikkeling |
| 28 |
Wonen |
Kathy Arends |
In 2020 is het toetsingskader Huisvesting Arbeidsmigranten Lansingerland vastgesteld. Daarnaast is de Verordening Woonruimtebemiddeling vastgesteld. In het najaar van 2020 zijn de prestatieafspraken samen met de corporaties en huurdersvereniging geactualiseerd. In 2020 is de monitoring van het Regioakkoord gestart, en zijn we in gesprek met de Provincie over de goedkeuring van ons gemeentelijk bod. Daarnaast hebben we in 2020 belangrijke aanzetten gegeven tot een nieuwe Woonvisie en hebben we hierbij de verbinding gemaakt met het traject Toekomstperspectief. Verder is er een traject gestart om de mogelijkheden t.a.v. flexwonen te onderzoeken. |
In 2020 startten we met de nieuwe woonvisie. De eerste participatiebijeenkomsten met de raad zijn gehouden, mede in het kader van het Toekomstperspectief. We voerden voor Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs woningbehoeftenonderzoeken uit. Daarnaast stelden we de uitgangspunten vast voor de woningbouwontwikkelingen in Bleiswijk, mede gebaseerd op het behoefteonderzoek uit 2019. Voor de huisvesting van arbeidsmigranten stelden we het toetsingskader vast. Met de huisvesting van 46 statushouders behaalden we de taakstelling. We stelden in 2020 de Verordening Woonruimtebemiddeling 2020 vast.
In 2020 startten we met de voorbereidingen voor de eventuele ontwikkeling van Wolfend Bergschenhoek en Driehoek Noordpolder in Berkel en Rodenrijs.
In juni 2020 stelde de gemeenteraad het Masterplan Wilderszijde vast, zie die regel in dit overzicht. Ook in Westpolder/Bolwerk zetten we met de betrokken partijen stappen voor de optimalisatie om meer woningen te realiseren rondom het station Westpolder.
De komende jaren verwachten wij gemiddeld 400-500 woningen per jaar op te leveren. In 2020 leverden we 535 woningen op door een vertraging in de bouw in 2019. Voor de sociale woningbouw voeren we de komende jaren ons bod ten behoeve van het Regioakkoord Woningmarktafspraken Regio Rotterdam 2018-2030 uit. |
6.1 Ruimtelijke ordening |
| 29 |
Visie op Duurzaamheid |
Jan-Willem van den Beukel |
De Raad stelde in juli 2019 de visie op Duurzaamheid vast. Begin 2020 is de bijbehorende uitvoeringsagenda Duurzaamheid vastgesteld. De projecten in deze uitvoeringsagenda vormen de leidraad voor onze inzet op duurzaamheid. Samen met een private partij startten we in 2019 onderzoek naar de mogelijkheden voor nieuwe boringen voor Geothermie. In 2019 namen we actief deel aan een lobby om de zogenoemde ‘leiding over Oost’ mogelijk te maken en om vertakkingen naar Lansingerland mogelijk te maken. Dit heeft tot nog toe helaas nog geen resultaat gehad. Ook inventariseerden we in samenwerking met de omliggende gemeenten Pijnacker, Zoetermeer, Zuidplas, Waddinxveen en Glastuinbouw Nederland de warmtebehoefte van ons glastuinbouwcluster. |
In 2020 startten we met de voorbereidingen voor de eventuele ontwikkeling van Wolfend Bergschenhoek en Driehoek Noordpolder in Berkel en Rodenrijs. |
6.4 Duurzaamheid |
| 30a |
Energietransitie: verduurzamen panden / woningen |
Jan-Willem van den Beukel |
Participatie en betrokkenheid van inwoners en ondernemers is een belangrijke factor in de energietransitie. Daarom organiseerden we in 2019 diverse ‘markten, loketten, cafés etc.’ over duurzaamheid met het doel bewustwording, bekendheid en initiatieven te vergroten rondom duurzaamheid. In 2020 organiseren wij samen met energiecoöperatie Nieuwe Lansinger Stroom een campagne over energiebesparing voor inwoners o.a. door een online community, energiebespaarboxen en een pop-up energiewinkel. Inwoners, ondernemers en overige belanghebbenden raken hierdoor geïnspireerd om zelf (sneller) aan de slag te gaan met het verduurzamen van hun panden en gebouwen. tevens stelden we in 2019 de transitievisie warmte op, die inzicht geeft in de mogelijke alternatieven voor aardgas per wijk. Deze is door de raad vastgesteld en vormt een vertrekpunt voor vervolgacties op het gebied van aardgasvrije wijken. |
In juni 2020 stelde de gemeenteraad het Masterplan Wilderszijde vast. Daarna volgde het proces om te komen tot een bestemmingsplan waarbij we diverse stakeholders betrokken. Voor de financiële haalbaarheid van onze ambities in dit plan dienden wij voor deze Woondeal-versnellingslocatie een aanvraag voor steun vanuit de BZK-Woningbouwimpulsgelden in. Ook in Westpolder/Bolwerk zetten we met de betrokken partijen stappen voor de optimalisatie om meer woningen te realiseren rondom het station Westpolder. |
6.4 Duurzaamheid |
| 30b |
Verduurzamen glastuinbouw |
Jan-Willem van den Beukel |
In samenwerking met glastuinbouwondernemers, de omliggende gemeenten Pijnacker, Zoetermeer, Zuidplas, Waddinxveen, Glastuinbouw Nederland en andere stakeholders deden wij een verkenning naar de benodigde hoeveelheid duurzame warmte en een mogelijke invulling daarvan. Mede op basis daarvan blijven wij structureel samenwerken aan een duurzame warmtestructuur in het Oostland, waar een aansluiting op de warmterotonde een belangrijk speerpunt is. Hier lobbyen wij actief voor en brengen dit scherp in bij bijvoorbeeld de regionale energie strategie. Tevens is er aandacht voor de ontwikkeling van lokale duurzame warmtebronnen en de koppeling glastuinbouw-gebouwde omgeving. |
De komende jaren verwachten wij gemiddeld 400-500 woningen per jaar op te leveren. In 2020 leverden we 535 woningen op door een vertraging in de bouw in 2019. Voor de sociale woningbouw voeren we de komende jaren ons bod ten behoeve van het Regioakkoord Woningmarktafspraken Regio Rotterdam 2018-2030 uit. |
6.4 Duurzaamheid en 6.3 Economische ontwikkeling |
| 31 |
Gemeentelijke inzet duurzaamheid |
Jan-Willem van den Beukel |
We plaatsten waar mogelijk op gemeentelijke gebouwen zonnepanelen en realiseren tot nu toe al meer dan de 700 in het collegeprogramma opgenomen aantal panelen. Wij stellen een nieuw uitvoeringskader ‘Laadpalen’ op en informeerden u in 2020 over de stand van zaken. We maakten plannen om gemeentelijk vastgoed verder te verduurzamen en informeerden uw Raad hierover per brief. De komende jaren voeren we deze plannen uit. |
Op alle gemeentelijke daken waar dit technisch mogelijk is plaatsten wij zonnepanelen. Ook zijn in 2020 de eerste gebouwen gasloos gemaakt. In 2020 ontwikkelde zich de regionale concessie voor laadpalen, waar wij het lokale beleid op afstemmen. In 2021 zal dit worden afgerond. |
6.4 Duurzaamheid |
| 32 |
Innovatiezones glastuinbouw |
Jan-Willem van den Beukel |
Om doorontwikkeling van innovatieve projecten (ruimtelijk) mogelijk te maken, wijzen we het gebied op en rondom het Horti Science Parc in Bleiswijk aan als (regelluwe) innovatiezone. Het is reeds opgenomen in het vastgestelde Werkboek Oostland. In Q3 2020 starten we (samen met PZH) met het ontwikkelen van beleid hierop. |
Om doorontwikkeling van innovatieve projecten (ruimtelijk) mogelijk te maken, wijzen we het gebied op en rondom het Horti Science Parc in Bleiswijk aan als (regelluwe) innovatiezone. Het is reeds opgenomen in het vastgestelde Werkboek Oostland. In 2020 startten we (samen met PZH) met het ontwikkelen van beleid hierop. |
6.4 Duurzaamheid en 6.3 Economische ontwikkeling |
| 33 |
Holland Rail Terminal |
Jan-Willem van den Beukel |
In 2020 voerden we een impactstudie uit waarin de langere termijneffecten van een railterminal zijn onderzocht. ProRail en Logitech onderzochten de inpasbaarheid van een wachtspoor en de capaciteit op het spoor. De HRT moet ‘commitment’ van provincie en rijk over locatiekeuze en financiële bijdragen hebben voor realisatie. Die is er tot op heden (nog) niet gekomen. Het Ministerie van I&W wil een nieuw locatiekeuze onderzoek voor de railterminal en dat onder andere het Rail Service Center in Rotterdam hierin uitgebreid wordt meegenomen. Lansingerland zit in de wachtkamer en is in afwachting of er andere bestaande terminal locaties geschikt zijn voor dit concept en of financiering loskomt. Het ministerie en de HRT initiatiefnemers hebben specifiek aan Lansingerland gevraagd om betrokken te blijven en de gronden ruimtelijk-planologisch beschikbaar te houden. Op dit moment zijn er nog te veel onduidelijkheden en risico’s om verder te gaan. Wanneer de HRT groen licht krijgt om gerealiseerd te worden in Lansingerland buigen we ons over onze positie in het vervolgproces. De gemeente heeft dan een ruimtelijk-planologische opgave voor de omgevingsvergunning en het bestemmingsplan. Vooralsnog focussen wij als gemeente onze bestuurlijke lobbystrategie op het versterken van de Horti Science Campus en de ZoRo. Voor de HRT voeren we op dit moment geen actieve bestuurlijke lobby. |
In de situatie ten aanzien van de Holland Rail Terminal is nog geen verandering gekomen. Het onderzoek van het Ministerie van I&W is nog niet afgerond. Lansingerland zit in de wachtkamer en is in afwachting of er andere bestaande terminal locaties geschikt zijn voor dit concept en of financiering loskomt. Voor de HRT voeren we op dit moment geen actieve bestuurlijke lobby. |
6.3 Economische ontwikkeling |
| 34 |
Wilderszijde |
Jan-Willem van den Beukel |
Uw raad heeft in juni 2020 het Masterplan voor Wilderszijde vastgesteld. De (ruimtelijke) kaders voor de nieuwe wijk liggen daarmee vast. De kaders worden uitgewerkt in een bestemmingsplan (met verbrede reikwijdte). Het bestemmingsplan is momenteel in voorbereiding en wordt in 2021 vastgesteld. |
Op 18 februari 2021 informeerden we de raad over het teleurstellende besluit dat we geen bijdrage uit de woningbouwimpuls ontvangen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Aangezien het bestemmingsplan geënt was op de woningbouwimpuls (met 50 % betaalbare woningen) kan het ontwerpbestemmingsplan nu nog niet in procedure worden genomen. Er wordt een nieuw raadsbesluit voorbereid, waarbij wordt besloten welk van de alternatieve scenario's gevolgd gaat worden, te weten:
1. een ongewijzigd plan voor de ontwikkeling van Wilderszijde zelf financieren;
2. het plan voor de ontwikkeling van Wilderszijde wijzigen met bijbehorende financiële
optimalisatie;
3. niets doen; voorlopig geen nieuw bestemmingsplan in procedure brengen
Indien het plan ongewijzigd blijft of gewijzigd wordt binnen de kaders van het vastgestelde Masterplan dan kan de terinzagelegging van het ontwerpbestemmingsplan best-casenog voor de zomer van 2021 plaatsvinden. |
6.1 Ruimtelijke ordening |
| 35 |
Verlagen woonlasten (OZB) |
Jan-Willem van den Beukel |
In 2019 en 2020 verlaagden we versneld de OZB tot het landelijk gemiddelde. De gemiddelde OZB in Lansingerland ligt, bij gelijke woningwaarde, reeds onder het landelijk gemiddelde. Hierdoor is voor 2021 en later geen verdere daling van de OZB benodigd. |
In 2019 en 2020 verlaagden we versneld de OZB tot het landelijk gemiddelde. De gemiddelde OZB in Lansingerland ligt, bij gelijke woningwaarde, reeds onder het landelijk gemiddelde. |
Overzicht algemene dekkingsmiddelen en Paragraaf Lokale heffingen |
| 36 |
Parkmanagement in glastuinbouwgebieden |
Jan-Willem van den Beukel |
In 2016 voerden we een draagvlakmeting uit voor parkmanagement in glastuinbouwgebieden. Hieruit bleek onvoldoende draagvlak. In 2019 blijkt uit consultatie met bedrijven uit de polders een ongewijzigde situatie. Het niet aanwezig zijn van Glasvezel dat onderdeel kan zijn van Parkmanagement werd als een gemis ervaren. Wij hebben inmiddels overeenstemming met een bedrijf voor de aanleg van een Glasvezelnetwerk in het buitengebied. |
In 2016 voerden we een draagvlakmeting uit voor parkmanagement in glastuinbouwgebieden. Hieruit bleek onvoldoende draagvlak. In 2019 blijkt uit consultatie met bedrijven uit de polders een ongewijzigde situatie. Het niet aanwezig zijn van Glasvezel dat onderdeel kan zijn van Parkmanagement werd als een gemis ervaren. In samenwerking met de gemeente leverde Glasvezel Buitenaf in 2020 het glasvezelnetwerk op. |
6.3 Economische ontwikkeling |
| 37 |
Snippergroen |
Jan-Willem van den Beukel |
Het college besloot dit thema nu niet planmatig op te pakken, maar in individuele gevallen maatwerk toe te passen. |
Het college besloot dit thema nu niet planmatig op te pakken, maar in individuele gevallen maatwerk toe te passen. |
5.1 Beheer openbare ruimte en 6.1 Ruimtelijke ordening |
| 38 |
Bevriezen huurtarieven binnen-, buitensport en culturele verenigingen |
Ankie van Tatenhove |
Het bevriezen huurtarieven binnen-, buitensport en culturele verenigingen nemen we op in de tarievennota. In Q4 doen wij een voorstel voor het aanpak en planning van de tarievennota |
In raadsbrief U20.08679 van november 2020 is een voorstel gedaan voor de planning van de tarievennota sport. Deze wordt vastgesteld na het accommodatieplan sport en staat gepland voor Q2 2021. |
3.1 Sport |
| 39 |
Sportvoorzieningen laten meegroeien |
Ankie van Tatenhove |
Het opstellen van het accommodatieplan is wegens corona uitgesteld naar Q4 2020. |
Planning is dat het accommodatieplan voor het zomerreces 2021 aan de raad wordt voorgelegd ter vaststelling. |
3.1 Sport |
| 40 |
Integraal huisvestingsplan onderwijs |
Ankie van Tatenhove |
Op 16 juli 2020 stelde de gemeenteraad het Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs 2020 – 2024 (IHP) vast. |
Op 16 juli 2020 stelde de gemeenteraad het Integraal Huisvestingsplan Primair Onderwijs 2020 – 2024 (IHP) vast. |
3.3 Onderwijs en kinderopvang |
| 41 |
Chillplekken voor de jeugd |
Ankie van Tatenhove |
In november 2019 hebben wij afgezien van het aanwijzen van 3 nieuwe chillplekken (bovenop de 4 reeds aangewezen plekken) naar aanleiding van de binnengekomen zienswijzen hierop. Het proces om te komen tot alternatieve plekken is wegens corona uitgesteld. In Q4 2020 stellen wij een plan op voor de procedure tot het aanwijzen van nieuwe plekken, waarbij we met name ingaan op burgerparticipatie. |
In raadsbrief U20.04962 d.d. 3 juli 2020 informeerden wij de raad dat het aanwijzen van chillplekken gecategoriseerd als een zogenaamde ‘plus taak’. De uitvoering hiervan is afhankelijk van de hiervoor benodigde mogelijkheden voor (fysieke) stakeholder- en burgerraadpleging. De ontwikkelingen van de afgelopen maanden, en dan met name de tweede golf, maakten voortgang op dit onderwerp niet mogelijk. Aanvullend hierop merken we op dat we ons door corona en dan met name de impact die dit heeft op kinderen en jongeren in onze gemeente van mening zijn dat we nieuwe keuzes moeten maken op het gebied van ons beleid gericht op jongeren. |
4.1 Samenleving en 4.2 Jeugd |
| 42 |
Intensivering aanpak werk voor kwetsbare jongeren |
Ankie van Tatenhove |
We hebben extra trajecten ingekocht bij De Jonge Krijger voor de begeleiding van jongeren van 16 tot 27 jaar richting school of werk. We hebben zowel kortdurende trajecten (1-3 maanden) als intensieve trajecten (3-6 maanden) ingekocht. De intensieve trajecten zijn voor jongeren die hulp en ondersteuning van één of meerdere hulpverleners nodig hebben. De Jonge Krijger begeleidt deze jongeren ook in de contacten met hulpverleners. Daarnaast werken we samen met Pro- en VSO-scholen om jongeren die van dit type onderwijs uitstromen naar werk te begeleiden. |
Voor jongeren werkten we samen met De Jonge Krijger, een gespecialiseerde partij die coaching- en adviestrajecten voor jongeren aanbiedt. In 2020 adviseerden of coachten zij 30 jongeren richting school of werk. Daarnaast werkten we vanuit het accent ‘Werken aan Werk’ aan de samenwerking met scholen voor praktijk- en speciaal onderwijs. Door corona en het thuisonderwijs was het lastig om stageplaatsen te organiseren. |
4.1 Samenleving en 4.2 Jeugd |
| 43 |
Cultuurhuis Berkel |
Ankie van Tatenhove |
Er komt een cultuurhuis in Berkel en Rodenrijs. We geven uitvoering aan het hiervoor opgestelde plan. |
De raad heeft gekozen voor de realisatie van Blok B in Berkel en Rodenrijs. Na dit besluit is gestart met de voorbereidingen voor de realisatie van de bouw en de oprichting van de stichting. In 2021 wordt de oprichting van de stichting verder vormgegeven en wordt gestart met placemaking. |
3.2 Cultuur |
| 44 |
Cultureel Erfgoed |
Ankie van Tatenhove |
In 2019 presenteerde het college het onderzoeksrapport Expo Lansingerland en kondigde drie pilots aan. In Q4 evalueren we deze pilots. Daarna doen we een voorstel over hoe we hier vervolg aan geven. |
De drie pilots bij EXPO zijn uitgevoerd. In 2021 wordt naar aanleiding van de pilots de Beleidsnota Kunst in de openbare ruimte uitgewerkt. |
3.2 Cultuur |
| 45 |
Omgevingswet |
Ankie van Tatenhove |
Half juli 2020 heeft de raad de Nota Uitganspunten en Koers Omgevingsvisie Lansingerland unaniem vastgesteld. De raadsklankbordgroep, burgers, ketenpartners en stakeholders zijn intensief bij betrokken bij dit proces. De Nota is de basis om te komen tot een concept Omgevingsvisie. Het traject van Toekomstperspectief en Omgevingsplan betrekken we hierbij. Uiterlijk 2022 is er een vastgestelde Omgevingsvisie. |
Door uitstel van de invoerdatum en Corona hebben wij ons in 2020 gericht op de voorbereiding van de invoering van de omgevingswet per 1 januari 2022. In 2020 stelde de raad breed gedragen de nota uitgangspunten en koers Omgevingsvisie Lansingerland vast. In 2021 bereiden wij ons verder voor op de implementatie van de omgevingswet. Wij hebben inzichtelijk wat wij als gemeente minimaal moeten regelen voor 1 januari 2022 om klaar te zijn voor de invoering van de Omgevingswet. Het gaat om 27 minimale acties die wij hebben onderverdeeld in vier sporen: Omgevingsvisie, Omgevingsplan, Vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) en het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). |
6.1 Ruimtelijke ordening |
| 46 |
Zelfstandig en minder eenzaam:
- aandacht voor ouderen |
Ankie van Tatenhove |
We hebben Welzijn Lansingerland opdracht gegeven om vanaf augustus 2019 meer capaciteit in te zetten voor de ouderenadviseurs. Hiermee komen we tegemoet aan het groeiend aantal (hulp)vragen van ouderen. |
De extra capaciteit ouderenadviseurs is structureel ingezet. Het doel om tegemoet te komen aan het groeiend aantal hulpvragen is hiermee bereikt. |
4.4 Maatschappelijke ondersteuning |
| 47 |
- Praatje Pot Zorgprofessionals |
Ankie van Tatenhove |
De met Praatje Pot beoogde actviteiten realiseren we via bestaand aanbod en de afspraken die we hierover maken met onze maatschappelijke partners. |
Bij de kaderbrief 2020 is besloten dat door de inzet van een breed pakket aan maatregelen voor kwetsbare ouderen Praatje Pot niet meer nodig is. |
4.4 Maatschappelijke ondersteuning |
| 48 |
- Ontmoeting in de wijken |
Ankie van Tatenhove |
We hebben de helft van het budget ingezet voor extra hulp in het restaurant van Huize Sint Petrus. Door de gezamenlijke inzet met Laurens kunnen niet alleen bewoners van Petrus, maar ook ouderen in de wijk een warme maaltijd kunnen nuttigen in het restaurant.
De andere helft van het budget is besteed aan een interactieve bijeenkomst voor 60 – 70 plussers van Berkel Noord. Ruim 65 bewoners bezochten de bijeenkomst en hebben input gegeven voor toekomstig beleid om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen in de wijk. |
In 2020 hebben we opnieuw bijgedragen aan de restaurantfunctie in Huize sint Petrus. Door de inzet van een extra medewerker kunnen ook de ouderen die zelfstandig wonen binnen de muren van het verpleeghuis deelnemen aan de maaltijden in het restaurant. |
4.4 Maatschappelijke ondersteuning |
| 49 |
- Domotica |
Ankie van Tatenhove |
We zijn een programma gestart met de Tessa robots. We onderzoekende resultaten en bepalen daarna of en op welke wijze we hiermee verder willen. |
De Tessa robots zijn ingezet bij ouderen thuis. Daarmee ontlasten we mantelzorgers en helen we de zorgvrager om zelf meer regie te houden. Juist in de coronaperiode blijken de Tessa's een waardevolle aanvulling voor zorgvragers. |
4.4 Maatschappelijke ondersteuning |