Managementsamenvatting

Voor u liggen de jaarstukken 2021. Daarmee sluiten we administratief het jaar 2021 af. Een jaar dat, anders dan gehoopt, nog grotendeels in het teken stond van corona. Gedurende de zomerperiode werden maatregelen afgeschaald en ging de samenleving verder open. Dat zagen we bijvoorbeeld terug in een succesvolle editie van Expeditie Lansingerland. De vele lokale sport- en cultuuraanbieders die onze gemeente rijk is boden voor de jeugd meer dan 100 verschillende activiteiten aan. Het laat de veerkracht van onze samenleving zien en daar zijn we trots op! 
 
Helaas was het kabinet in november toch genoodzaakt versoepelingen terug te draaien en belandden we in een nieuwe lockdown. Dat had ook zijn weerslag op onze inwoners, ondernemers, verenigingen, de organisatie en het bestuur. Er was weer minder mogelijk, we vergaderden weer digitaal en zorgen namen toe. Als gemeente droegen we zorg voor een goede uitvoering van de steunmaatregelen vanuit het rijk, handhaving van de fysieke maatregelen en zetten we ons in voor goede communicatie met onze partners en inwoners. Ook hier zagen we de veerkracht van onze sterke samenleving. We keken een extra keer om naar hen die het lastig hadden en boden hen de hulp die we konden bieden. Inmiddels zijn de maatregelen weer afgebouwd, maar blijft in het achterhoofd de onzekerheid over nieuwe varianten en mogelijke beperkingen richting het najaar. 

Uitvoering speerpunten collegeprogramma
2021 was het laatste volledige jaar van de bestuursperiode 2018-2022. We werkten daarin verder aan de uitvoering van de speerpunten uit het coalitieakkoord en collegeprogramma Lansingerland Doet ’t. Ook dit jaar hebben we gezamenlijk mooie resultaten geboekt: 
-    We behaalden in 2021 het onderhoudsniveau dat in het collegeprogramma als opgave is benoemd voor alle onderdelen van de openbare ruimte: onderhoudsniveau B voor het reguliere areaal en onderhoudsniveau A voor de centra en stationsgebieden. 
-    We ontwikkelden de digitale dienstverlening door, zodat inwoners weer meer producten digitaal kunnen aanvragen. We maakten de website digitaal toegankelijker, ook voor mensen met een visuele beperking. 
-    We zetten in 2021 vol door in de centrumontwikkeling. We zijn gestart met de herinrichting centrum Bergschenhoek om het Middenplein aantrekkelijker te maken en zetten belangrijke mijlpalen in de ontwikkeling van het nieuwe centrumgebied Berkel Centrum West. 
-    Op ondermijning zetten we verder in op de integrale aanpak. Zo controleerden we met partners ruim 80 bedrijfspanden en voerden we een Bibob-toets uit op alle 48 betreffende vergunningaanvragen. Daarnaast voorkomen we onveiligheid en criminaliteit door preventieve inzet. Naast het repressieve moet steeds vaker gekozen worden om niet te handhaven, maar op een coachende wijze een situatie te normaliseren. We werken nu met 10 boa’s, naast een senior boa.
-    De opwaardering van station Rodenrijs is in volle gang. 
-    Met de realisatie van een vrijliggend fietspad langs het Berkels Dijkje is een echt begin gemaakt aan de regionale hoogwaardige fietsverbinding met Zoetermeer en Rotterdam. 
-    We zorgen voor re-integratievoorzieningen op maat. Daarom kochten we eind 2021 opnieuw in bij aanbieders die inspelen op de specifieke behoefte van doelgroepen als statushouders, Nieuw Arbeidsbeperkten en kandidaten die als eerste geactiveerd moeten worden. 
-    We zetten verder in op de transformatie van de jeugdhulp, betere zorg en grip op de uitgaven. De instroom in de jeugdhulp is de afgelopen jaren gedaald. De doorstroom en uitstroom zijn stabiel gebleven. Wel zien we regionaal een toename van de zorgzwaarte en zijn er wachtlijsten. We werken gezamenlijk aan een aanpak om deze terug te dringen. 
-    In 2021 zijn 264 woningen opgeleverd en is hard gewerkt aan concrete plannen om de komende jaren gemiddeld 400-500 woningen op te leveren. Zo is eind 2021 het bestemmingsplan voor Wilderszijde vastgesteld. Daarmee kan het project voor 2.500 tot 3.000 woningen daadwerkelijk van start. Voor de Langevaart/ Merenweg in Bleiswijk stelde de raad het masterplan vast. Voor Bleizo West is het ontwikkelperspectief vastgesteld.  

Beleidsontwikkeling en visievorming
In 2021 stelde het gemeentebestuur ook diverse visies en beleidsdocumenten vast. Te denken valt aan de Horti Science visie en bijbehorende Uitvoeringsagenda, de Mobiliteitsvisie, het Accommodatieplan Sport, het beleidsplan Wet Inburgering en Plan Schuldhulpverlening. Ook voerden college en raad diverse dialoogavonden over het toekomstperspectief voor Lansingerland, aan de hand van de Omgevingsvisie en Samenlevingsvisie.  

In 2021 stelde de gemeenteraad ook de Woonvisie 2021-2025 vast waarmee Lansingerland werkt aan een krachtige samenleving en richting geeft aan het woonvraagstuk door 11.000 woningen te bouwen tot 2040. Met Een plek voor iedereen schetst het gemeentebestuur een weg in de complexe opgave om voor alle doelgroepen voldoende en passende huisvesting te realiseren. Het is een samenspel met partners, waarbij we afhankelijk zijn van de ontwikkelingen in de bouwsector en de financierbaarheid van plannen, waar het algemeen belang soms schuurt met het individuele belang. Deze forse opgave vraagt om voortvarende besluitvorming en voldoende uitvoeringskracht om de komende jaren de aantallen ook echt te realiseren.

Uitvoerbaarheid opgaven
En op die uitvoeringskracht zit ook een zorgpunt. De afgelopen raads- en collegeperiode is veel geïnvesteerd in visievorming en het maken van plannen om de komende periode deze plannen uit te voeren. Het uitrollen van onze groeiambities is echter lastig omdat er bijzondere krapte heerst op de arbeidsmarkt. Diverse functies zijn niet (snel) te vervullen. Er staat spanning op de uitvoerbaarheid van ambities. 

Door de verder toegenomen krapte op de arbeidsmarkt hebben we te maken met flinke concurrentie en moeten we alle zeilen bijzetten om ‘aantrekkelijk’ te zijn en blijven als werkgever. In 2021 is de recruitment organisatie verder neergezet. Met de inzet van een moderne arbeidsmarktcampagne die onlangs is gelanceerd, wordt alles in het werk gesteld om nieuwe medewerkers te interesseren voor het werken bij de gemeente Lansingerland. Vanzelfsprekend hoort hier ook aandacht voor het blijven boeien van de al aanwezige medewerkers bij, alsook strategisch personeelsbeleid. Tegelijkertijd vraagt het om focus en het continue gesprek over de passendheid van ambities bij de situatie.

Financieel gezien was 2021 een positief jaar. Ondanks dat wij voor het tweede jaar op rij te maken hadden met Corona is een positief resultaat behaald van €2,7 miljoen positief. Dit wijkt € 1,5 miljoen positief af ten opzichte van de slotwijziging waarbij wij verwachtte een positief resultaat te behalen van € 1,1 miljoen. de uitleg hiervan is opgenomen in het samenvattend financieel resultaat hierna.

Evenals voorgaand jaar hebben wij de kosten en opbrengsten die gerelateerd kunnen worden aan de Corona crisis verrekend met de reserve crisismaatregelen. In 2021 hebben wij per saldo €1,7 onttrokken aan deze reserve en dus aan kosten gemaakt als gevolg van Corona.

Een mutatie die in 2021 heeft plaatsgevonden en maar slechts beperkt invloed heeft op het resultaat 2021 is de aankoop van de preferente aandelen in Stedin van €12,9 miljoen. Deze investering in Stedin levert ons een jaarlijks dividend op van ongeveer €0,4 miljoen. in 2021 is reeds €0,2 miljoen hiervan als baat opgenomen, gezien de volstorting van aandelen halverwege 2021 heeft plaatsgevonden. 

Voor het handhaven van deze financiële positie van Lansingerland volgen wij de in het coalitieakkoord onderschreven pijlers:
• structureel sluitende begroting;
• voldoende weerstandsvermogen afgezet tegen de risico’s;
• afname van de schulden naar neutraal niveau.

Het weerstandsvermogen geeft aan of de gemeente in staat is om financiële tegenvallers op te vangen zonder de noodzaak om direct te bezuinigen en/of de lokale lasten te verhogen. Met een ratio weerstandsvermogen van 2,2 (2020: 1,6) is Lansingerland hier ruimschoots toe in staat. De ratio ligt dus hoger dan de streefratio van 1,7 zoals opgenomen in de nota Reserves en voorzieningen 2020.

De netto schulden zijn met € 18 miljoen gedaald wat met name de langlopende schulden betreft. De verdere daling zet zich naar verwachting in 2022 en 2023 voort. De netto schuldquote komt nu uit op 24% (2020 gecorrigeerd voor enenco transactie: 23%). Conform de signaleringswaarde opgesteld door de Provincie Zuid-Holland valt deze waarde van de netto schuldquote in de categorie minst risicovol(<90%). 

De reserves daalden in 2021 met circa €7 miljoen. Deze daling werd voornamelijk veroorzaakt door uitname van €1,5 miljoen voor de extra deelnemersbijdrage in Recreatieschap Rottemeren, dekking kosten sociaal domein van €1,7 miljoen en afloop reserve boeterente van €2,9 miljoen . 

Evenals voorgaand jaar zien wij dat Lansingerland in voldoende mate vet op de botten heeft voor de komende jaren. Maar dat is wel incidenteel van karakter. Zorgpunt blijft, ook voor onze gemeente, de betaalbaarheid van de structurele lasten van de WMO en de Jeugdzorg. In het sociaal domein deden zich in 2020 opnieuw forse kostenoverschrijdingen voor, waarbij wij verwachten dat deze trend wordt doorgezet in 2022.  Dat is onze verwachting. Bij de komende begrotingen is het onverkort van belang om kritisch te blijven kijken naar wat wij lokaal kunnen doen en daarbij de nodige maatregelen te treffen om in de toekomst financieel solide te blijven.

In onderstaande tabel zijn de kosten en opbrengsten weergegeven die zijn gedekt uit de reserve crisismaatregelen.  Zoals met u afgesproken geven wij bij ieder P&C product een gedetailleerd overzicht van de bestedingen uit de reserve crisismaatregelen. 

De invloed die corona verder heeft gehad op het gevoerde beleid in 2021, voor onze gemeente zijn per beleidsveld en in de paragrafen benoemd in deze jaarstukken. De risico's die voortvloeien uit corona hebben wij beschreven in de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.